Το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής τείνει να λάβει καταστροφικές διαστάσεις, αναδεικνύεται πλέον σε κρίσιμο ζήτημα μείζονος σημασίας για την ομαλή συνέχιση της ζωής στον πλανήτη, μπορεί βάσιμα να θεωρηθεί σήμερα ως ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της ανθρωπότητας.
Αν το φαινόμενο δεν ανακοπεί και ελεγχθεί, στη λεκάνη της Μεσογείου και στη χώρα μας οι συνέπειες εκτιμάται ότι θα είναι ιδιαίτερα οδυνηρές. Καταβύθιση και εξαφάνιση παράλιων περιοχών στα νησιά και στην υπόλοιπη χώρα, ερημοποίηση μεγάλων εκτάσεων, καταστροφή μέρους της πανίδας και της χλωρίδας, πολλαπλασιασμός των δασικών πυρκαγιών, συχνές ανεξέλεγκτες φυσικές καταστροφές, μεγάλες οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις.
Στην κατεύθυνση αυτή, εκτός από την Κυβέρνηση και το κεντρικό κράτος, πρωταγωνιστικό ρόλο μπορεί και πρέπει να παίξει και η Τοπική Αυτοδιοίκηση, ιδιαίτερα η Περιφέρεια Αττικής, που εκπροσωπεί σχεδόν τον μισό πληθυσμό της χώρας, διαχειρίζεται σημαντικούς ίδιους και Ευρωπαϊκούς πόρους, και έχει τη δυνατότητα να διαμορφώσει και συντονίσει με τους Δήμους της Αττικής ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα παρεμβάσεων και δράσεων ως συμβολή στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και στην προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος.
Ο τομέας των οδικών μεταφορών ευθύνεται για το 25% περίπου των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα ( CO2 ) παγκοσμίως, και η κίνηση των επιβατικών αυτοκινήτων ευθύνεται για το μεγαλύτερο μέρος αυτών των εκπομπών. Είναι μάλιστα ένας τομέας στον οποίο δεν έχει επιτευχθεί μείωση των εκπομπών παρά τους στόχους που έχουν τεθεί.
Κυρίως γι αυτό τον λόγο υπάρχει σήμερα μία αυξανόμενη παγκόσμια κινητικότητα για μετάβαση από την κίνηση των οχημάτων με συμβατικά καύσιμα, στην ηλεκτροκίνηση.
Τα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα έχουν μηδενικές εκπομπές ρύπων κατά την κίνησή τους. Αλλά και το συνολικό περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα, ιδιαίτερα όταν σημαντικό μέρος της ενέργειας που καταναλώνουν προέρχεται από ΑΠΕ, είναι κατά πολύ φιλικότερο προς το περιβάλλον σε σχέση με τα οχήματα που χρησιμοποιούν τα συμβατικά καύσιμα.
Η χώρα μας, συγκριτικά με άλλες χώρες, έχει μείνει πολύ πίσω. Το 2018 πωλήθηκαν στην Ελλάδα μόνο 88 νέα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, ενώ για το 2019 εκτιμάται ότι ο αριθμός τους θα φθάσει στα 250 αυτοκίνητα. Την ίδια ώρα στη Νορβηγία τα μισά σχεδόν νέα αυτοκίνητα που αγοράζονται είναι ηλεκτρικά!
Στις περισσότερες χώρες υπάρχει κρατική επιδότηση και παρέχονται σημαντικά φορολογικά κίνητρα για την αγορά ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Στη χώρα μας μέχρι σήμερα δεν έχει εφαρμοσθεί δυστυχώς καμία τέτοια πολιτική.
Παρουσιάζει ενδιαφέρον να αναφέρουμε αναλυτικότερα τα δυνητικά οφέλη για τη χώρα μας από την μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση:
⌲ Μηδενικές εκπομπές ρύπων, συνολικά φιλικότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, σημαντική συμβολή στη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου.
⌲ Μεγάλη ενεργειακή απόδοση, εξοικονόμηση ενέργειας.
⌲ Προστασία της υγείας των ανθρώπων, ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα όπου κυκλοφορεί το μεγαλύτερο μέρος των οχημάτων.
⌲ Μείωση της ηχορύπανσης που προκαλείται από την κυκλοφορία των αυτοκινήτων.
⌲ Σημαντική εξοικονόμηση πόρων, δεδομένου ότι το κόστος κίνησης με τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα είναι ασύγκριτα μικρότερο σε σχέση με τα συμβατικά ( κυρίως βενζίνης ή πετρελαίου ), ενώ μειώνεται αισθητά και το κόστος συντήρησής τους.
⌲ Βελτίωση του ισοζυγίου εξωτερικών πληρωμών, δεδομένου ότι σημαντικό μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιείται στην ηλεκτροκίνηση παράγεται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ( ΑΠΕ ), και επομένως θα μειωθεί η εισαγωγή καυσίμων.
⌲ Δημιουργία νέων “πράσινων” επενδύσεων και τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας ( νέες επενδύσεις σε ΑΠΕ, δίκτυα σταθμών φόρτισης κλπ )
Σε αντίθεση με την μέχρι τώρα αδράνεια της Πολιτείας, η σημερινή κυβέρνηση φαίνεται να προσανατολίζεται στην παροχή ισχυρών κινήτρων από το κράτος προς τους ιδιώτες και τις επιχειρήσεις για την αγορά ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Πολύ θετικό το γεγονός, ιδιαίτερα αν τα κίνητρα είναι πράγματι ισχυρά. Όμως για μία συνολική κίνηση της χώρας και της κοινωνίας προς την ηλεκτροκίνηση, μερίδιο ευθύνης για άμεση δράση και για ανάληψη σημαντικών πρωτοβουλιών αναλογεί και στην Αυτοδιοίκηση.
Για ανταπόκριση σε αυτή την πρόκληση και ανάγκη, το ολοκληρωμένο σχέδιο και οι πρωτοβουλίες της Περιφέρειας Αττικής, σε συνεργασία με τους Δήμους, για υποστήριξη και επιτάχυνση της μετάβασης στην ηλεκτροκίνηση θα μπορούσε να περιλαμβάνουν:
- Επιδότηση από την Περιφέρεια ύψους 1000 ΕΥΡΩ ανά αυτοκίνητο για την αγορά ηλεκτρικού αυτοκινήτου από κατοίκους της Περιφέρειας Αττικής, ανεξάρτητη από την επιδότηση που σχεδιάζει να δώσει το κράτος. Η χρονική διάρκεια αυτού του προγράμματος μπορεί να είναι κατ’ αρχήν μία τριετία, και στη συνέχεια να υπάρξει επανεξέτασή του. Επιδότηση επίσης ύψους 250 ΕΥΡΩ για αγορά ηλεκτρικής μοτοσυκλέτας και 100 ΕΥΡΩ για αγορά ηλεκτρικού ποδηλάτου ή ποδηλάτου με ηλεκτρική υποβοήθηση. Στην περίπτωση των ηλεκτρικών ποδηλάτων και των ποδηλάτων με ηλεκτρική υποβοήθηση, εκτός από το περιβαλλοντικό όφελος έχουμε και σημαντικό κυκλοφοριακό όφελος.
- Προώθηση από την Περιφέρεια σε συνεργασία με τους Δήμους της δημιουργίας δικτύου Δημοσίων σταθμών ταχείας φόρτισης ( 1-2 σταθμών ανά Δήμο ) με παροχή δωρεάν φόρτισης για την πρώτη πενταετία, με παράλληλη ανάπτυξη έξυπνης εφαρμογής μέσω της οποίας θα πληροφορούνται οι οδηγοί ανά πάσα στιγμή on line ποιοι είναι οι πλησιέστεροι ελεύθεροι Δημόσιοι σταθμοί φόρτισης. Χρηματοδότηση εγκατάστασης του δικτύου των σταθμών αυτών από την Περιφέρεια.
Σχετικά με τους σταθμούς φόρτισης είναι σημαντικό να εγκατασταθούν φορτιστές ταχείας φόρτισης, οι οποίοι με φόρτιση 15-30 λεπτών εξασφαλίζουν τουλάχιστον 100 KM αυτονομίας κίνησης, ώστε να εξουδετερωθεί το αντικίνητρο της μεγάλης διάρκειας φόρτισης, αλλά και για να καλλιεργηθεί αίσθημα ασφάλειας και ευκολίας ταχείας φόρτισης στους ιδιοκτήτες των ηλεκτρικών αυτοκινήτων. - Σταδιακή αλλαγή του στόλου οχημάτων της Περιφέρειας και των Δήμων ( αυτοκίνητα υποστήριξης, Δημοτικά λεωφορεία, απορριμματοφόρα ) με ηλεκτροκίνητα, παράλληλα με την εγκατάσταση των απαραίτητων σταθμών ταχείας φόρτισης. Χρηματοδότηση από προγράμματα ΕΣΠΑ, Φιλόδημος, και από το Πράσινο Ταμείο, με την υποστήριξη της Περιφέρειας. Είναι σημαντικό οι Δήμοι σε συνεργασία με την Περιφέρεια να προχωρήσουν άμεσα σε σχεδιασμό και μελέτες για τη δημιουργία των απαραίτητων υποδομών και για πρόγραμμα σταδιακής αντικατάστασης των συμβατικών οχημάτων. Κατ΄αυτόν τον τρόπο θα είναι σε θέση να υποβάλουν χωρίς καθυστερήσεις και ολοκληρωμένους φακέλους για αξιοποίηση πόρων από οποιαδήποτε πηγή χρηματοδότησης.
- Ανάληψη πρωτοβουλίας από την Περιφέρεια σε συνεργασία με τα Υπουργεία Υποδομών και Ανάπτυξης για προκήρυξη Δημόσιου διαγωνισμού με βραβεία και σημαντικό χρηματικό έπαθλο ως κίνητρο, με αντικείμενο τη σχεδίαση βέλτιστου από λειτουργικής και αισθητικής πλευράς και από πλευράς απόδοσης “ έξυπνου ” σταθμού ταχείας φόρτισης με φωτοβολταϊκά panels,- διασυνδεμένου και με το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας-.
Ο Δημόσιος διαγωνισμός θα δώσει το έναυσμα και την ευκαιρία να κινητοποιηθεί το επιστημονικό και επιχειρηματικό δυναμικό της χώρας σε έναν τομέα όπου η χώρα μας έχει σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα λόγω της ισχυρής και παρατεταμένης ηλιοφάνειας. Απώτερος στόχος πρέπει να είναι η εγχώρια βιομηχανική παραγωγή τέτοιων σταθμών για κάλυψη των αναγκών της χώρας μας, αλλά και για εξαγωγή τους στην τεράστια αγορά που αναπτύσσεται παγκοσμίως.
Παρουσιάζει ενδιαφέρον το γεγονός ότι ενώ γύρω από την ανάπτυξη σταθμών ταχείας φόρτισης μεγάλης δυναμικότητας, που να έχουν την ικανότητα πλήρους φόρτισης των αυτοκινήτων σε όλο και λιγότερο χρόνο, υπάρχει τεράστια κινητικότητα και έρευνα παγκοσμίως, δεν φαίνεται να συμβαίνει το ίδιο για σταθμούς φόρτισης που θα περιλαμβάνουν φωτοβολταϊκά συστήματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Σε κάθε περίπτωση, και στο δίκτυο των πρώτων Δημόσιων σταθμών ταχείας φόρτισης στους Δήμους που προαναφέρθηκε, οι προδιαγραφές πρέπει να απαιτούν παραγωγή ενέργειας από Φωτοβολταϊκά συστήματα (με διασύνδεση σε κάθε περίπτωση και με το δίκτυο). Κατ΄αυτόν τον τρόπο μεγιστοποιείται και το περιβαλλοντικό όφελος, ενώ προκύπτει και πρόσθετο οικονομικό όφελος. - Πρωτοβουλία της Περιφέρειας Αττικής για συνάντηση με το Πράσινο Ταμείο, προκειμένου να συζητηθεί η χρηματοδοτική συμμετοχή και συμβολή του Πράσινου Ταμείου στην υλοποίηση των παραπάνω δράσεων.
- Επικοινωνιακή καμπάνια για ενημέρωση των πολιτών τόσο για τα οφέλη από την ηλεκτροκίνηση, όσο και για τα κίνητρα και τις διευκολύνσεις που θα παρέχουν η Περιφέρεια και οι Δήμοι στους αγοραστές ηλεκτρικών αυτοκινήτων.
Εάν αναληφθούν και προωθηθούν από την Περιφέρεια σε συνεργασία με τους Δήμους οι παραπάνω προτεινόμενες ρεαλιστικές πρωτοβουλίες και δράσεις, υπό την προϋπόθεση ότι θα αποφευχθούν μεγάλες καθυστερήσεις που συνήθως δημιουργούνται από την πολυδαίδαλη γραφειοκρατία, θα υπάρξουν πιστεύουμε σύντομα απτά, μετρήσιμα θετικά αποτελέσματα. Ακριβώς όμως για να μην υπάρξουν γραφειοκρατικές εμπλοκές και προβλήματα, εκτός από την πολιτική βούληση, απαιτείται και αποφασιστικότητα, συνεχής συντονισμός ενεργειών, και ταχύτητα στη λήψη των αποφάσεων. H Περιφέρεια Αττικής έχει πολλούς λόγους για να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο, να διαθέσει πόρους και να συντονίσει και υποστηρίξει τους Δήμους στην όλη αυτή προσπάθεια.
Όχι μόνο γιατί η Αττική είναι η πολυπληθέστερη περιφέρεια της χώρας όπου εκατομμύρια αυτοκίνητα κινούμενα σήμερα με συμβατικά καύσιμα κυκλοφορούν στους δρόμους καθημερινά.
Όχι μόνο γιατί η χώρα πρέπει να ανταποκριθεί στους Ευρωπαϊκούς στόχους και δεσμεύσεις για το κλίμα,
Κυρίως γιατί η Περιφέρεια Αττικής αντιπροσωπεύει άμεσα εκατομμύρια πολίτες και πρέπει να ανταποκριθεί στις ευαισθησίες τους, στις ανησυχίες τους, στις προσδοκίες, στις ανάγκες τους. Και γιατί πρέπει επίσης να δείξει ευαισθησία και ευήκοον ους και στα κινήματα πολιτών από όλον τον κόσμο που απαιτούν εδώ και τώρα δράση για την κλιματική αλλαγή.
Θα πρέπει όμως να σημειώσουμε με ειλικρίνεια ότι η μέχρι τώρα πεπατημένη και η πρακτική των Διοικήσεων της Περιφέρειας Αττικής δεν συνάδει ιδιαίτερα με τέτοιες πρωτοβουλίες για το περιβάλλον, αν σκεφθούμε ότι ακόμη τα σκουπίδια της Αττικής στέλνονται στην υπερκορεσμένη Φυλή που θεωρητικά θα είχε κλείσει εδώ και πολλά χρόνια…
Θα κάνει τη διαφορά η σημερινή Διοίκηση της Περιφέρειας? Θα επιλέξει το ρόλο του ενεργού πρωταγωνιστή αντί του παθητικού θεατή? Το ευχόμαστε, και θέλουμε να πιστεύουμε ότι θα το πράξει.
Στην περίπτωση αυτή, η Περιφέρεια Αττικής έχει μία εξαιρετική ευκαιρία να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση και για τις υπόλοιπες Περιφέρειες και Δήμους, για μία συντονισμένη συνολική κίνηση Πολιτείας και Αυτοδιοίκησης σε όλη τη χώρα προς τη σωστή κατεύθυνση, για το βέλτιστο δυνατό αποτέλεσμα στη μάχη για το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής, για το δικαίωμα ζωής των παιδιών μας και των επομένων γενεών, για την προστασία της ζωής στον πλανήτη.
Του Κίμωνα Παπαγεωργίου, Ηλεκτρολόγου Μηχανικού ΕΜΠ*
Διετέλεσε επί 8,5 χρόνια τεχνικός σύμβουλος στον Δήμο Ηλιούπολης, διευθύνων σύμβουλος εταιρίας φυσικού αερίου ( ΕΔΑ ΑΤΤΙΚΗΣ ΑΕ ), και δύο φορές μέλος της διοίκησης της ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ.
