Τις παρατηρήσεις επί του νομοσχεδίου του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων με τίτλο: «Εκσυγχρονισμός, απλοποίηση και αναμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου των Δημοσίων Συμβάσεων» όπως αποφασίστηκαν στο ΔΣ. κατέθεσε εχθές το προεδρείο της ΚΕΔΕ στην συνάντηση που είχε με τον Υπουργό Υποδομών και Μεταφορών κ. Κ. Καραμανλή. Όπως αναφέρουμε και σε προηγούμενο άρθρο ο Υπουργός βρήκε τις θέσεις της ΚΕΔΕ θετικές. Θυμίζουμε ότι η ΚΕΔΕ έχει εκφράσει την ικανοποίησή της με την κατάθεση του νομοσχεδίου σε δημόσια διαβούλευση και οι παρακάτω θέσεις είναι συμπληρωματικές.
Ποιες θέσεις κατέθεσε η ΚΕΔΕ:
- Ως προς το άρθρο 5 με το οποίο τροποποιείται το άρθρο 36 του Ν. 4412/16: Σύμφωνα με την παρ.1 αυτού «1. Οι αναθέτουσες αρχές υποχρεούνται να χρησιμοποιούν το ΕΣΗΔΗΣ σε όλα τα στάδια της διαδικασίας σύναψης δημοσίων συμβάσεων του παρόντος νόμου, με εκτιμώμενη αξία ανώτερη των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ, εξαιρουμένης της διαδικασίας σύναψης συμβάσεων που προβλέπονται στο άρθρο 128…»
Κατά τα άρθρα 118 (όπως το τελευταίο διαμορφώνεται με το παρόν σχέδιο νόμου) και 109Α , προβλέπονται οι ειδικές εξαιρέσεις απευθείας ανάθεσης έως 60.000,00 € και ανάθεσης μέσω συστήματος ηλεκτρονικών καταλόγων (e-marketplace) το όριο των οποίων ορίζεται στα 40.000,00€.
Σύμφωνα λοιπόν με τα προβλεπόμενα στην παρ. 1 του άρθρου 5 του σχεδίου νόμου, ακόμη και αυτές οι εξαιρούμενες από το όριο των 30.000 € απευθείας αναθέσεις θα πρέπει να διενεργούνται μέσω, γεγονός που δημιουργεί επιπρόσθετο περιττό όγκο εργασίας στις υπηρεσίες, αφού η πρόσκληση, κατά τα προβλεπόμενα στο σχέδιο νόμου μπορεί να απευθύνεται και μόνο σε ένα υποψήφιο ανάδοχο.
Εξάλλου και στην ανάλυση συνεπειών που συνοδεύει το σχέδιο νόμου αναφέρεται:
«…Με την εφαρμογή των προτεινόμενων διατάξεων εκτιμάται ότι θα περιοριστεί η χρήση έγχαρτων διαδικασιών μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις απευθείας ή επειγουσών αναθέσεων…», πράγμα που δεν επιτυγχάνεται για το σύνολο των απευθείας αναθέσεων με την παρούσα τροποποίηση.
Για τους λόγους αυτούς προτείνεται η παρ. 1 του άρθρου 5 να διαμορφωθεί ως εξής:
«1. Οι αναθέτουσες αρχές υποχρεούνται να χρησιμοποιούν το ΕΣΗΔΗΣ σε όλα τα στάδια της διαδικασίας σύναψης δημοσίων συμβάσεων του παρόντος νόμου, εξαιρουμένων των περιπτώσεων του άρθρου 118, 11α 109α και 128.»
2. Ως προς το άρθρο 109Α: «1. Οι συμβάσεις με εκτιμώμενη αξία έως και εξήντα χιλιάδες (60.000) ευρώ ανατίθενται σύμφωνα με όσα αναφέρονται στις παραγράφους 1 έως 4 του άρθρου 118…».
Για την ακριβή προσαρμογή της νέας διάταξης, δεδομένου ότι με το άρθρο 50 του σχεδίου νόμου τροποποιείται το άρθρο 118 και αλλάζουν οι παράγραφοι του, προτείνεται η αναδιατύπωση του άρθρου 109, ώστε να ανταποκρίνονται στις αντίστοιχες διατάξεις του νέου άρθρου 118.
3. Ως προς το άρθρο 53 παρ. 3 του σχεδίου νόμου: «3. Για τις συμβάσεις του άρθρου 118 ισχύουν τα ακόλουθα: α) Η πρόσκληση της παρ. 2 ειδικά για συμβάσεις προμήθειας αγαθών και παροχής υπηρεσιών με εκτιμώμενη αξία άνω του ορίου των δύο χιλιάδων πεντακοσίων (2.500) ευρώ δύναται να απευθύνεται και σε έναν οικονομικό φορέα και αναρτάται στο ΚΗΜΔΗΣ τουλάχιστον πέντε (5) εργάσιμες ημέρες πριν από την κοινοποίηση της απόφασης ανάθεσης. Δεν λαμβάνονται υπόψη προσφορές οικονομικών φορέων που δεν προσκλήθηκαν να υποβάλουν προσφορά.
β) Για τις δημόσιες συμβάσεις έργου με εκτιμώμενη αξία μέχρι και τριάντα χιλιάδες (30.000) ευρώ, η πρόσκληση της παρ. 2 δύναται να απευθύνεται και σε έναν οικονομικό φορέα και αναρτάται στο ΚΗΜΔΗΣ τουλάχιστον πέντε (5) εργάσιμες ημέρες πριν από την κοινοποίηση της απόφασης ανάθεσης. Δεν λαμβάνονται υπόψη προσφορές οικονομικών φορέων που δεν προσκλήθηκαν να υποβάλουν προσφορά.
Για τις δημόσιες συμβάσεις έργου άνω των τα τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ, η πρόσκληση για την υποβολή προσφοράς αποστέλλεται σε τουλάχιστον τρεις (3) οικονομικούς φορείς και αναρτάται στο ΚΗΜΔΗΣ για τουλάχιστον πέντε (5) εργάσιμες ημέρες πριν από την κοινοποίηση της απόφασης ανάθεσης. Δεν αξιολογούνται προσφορές οικονομικών φορέων που δεν προσκλήθηκαν να υποβάλουν προσφορά.»
Επίσης σύμφωνα με την αναφορά ανάλυσης συνεπειών που συνοδεύει το παρόν σχέδιο νόμου, στο άρθ. 50 αναφέρεται:
«Με τις προτεινόμενες τροποποιήσεις επιδιώκεται η απλοποίηση της διαδικασίας για συμβάσεις μικρής αξίας μέχρι του ποσού των 30.000 ευρώ και μείωση του διοικητικού βάρους τόσο για τις αναθέτουσες αρχές όσο και τους οικονομικούς φορείς μέσω της χρονικής σύντμησης των σχετικών διαδικασιών. Οι εν λόγω τροποποιήσεις προωθούνται τηρουμένων των αρχών της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης των οικονομικών φορέων δεδομένου ότι με το άρθρο 120 προτείνεται η προηγούμενη από την ανάθεση της σύμβασης δημοσίευση της σχετικής πρόσκλησης η οποία δεν λάμβανε χώρα με τις υφιστάμενες διατάξεις….»
Η άνω τροποποίηση εισάγει ένα κατ’ ελάχιστον διάστημα μεταξύ πρόσκλησης και κοινοποίησης απόφασης ανάθεσης πέντε (5) εργάσιμων ημερών, ήτοι τουλάχιστον 7-8 ημερολογιακών, καθιερώνοντας μια σημαντική καθυστέρηση στην εξέλιξη της διαδικασίας, σε σχέση και με το μέχρι σήμερα θεσμικό πλαίσιο με το οποίο δεν προβλέπεται συγκεκριμένο διάστημα.
Η συγκεκριμένη ρύθμιση δεν εξυπηρετεί τη χρονική σύντμηση των σχετικών διαδικασιών και θέτει ένα χρονικό διάστημα το οποίο έρχεται σε αντίθεση με την ευελιξία και την ταχύτητα που διέπουν το χαρακτήρα των απευθείας αναθέσεων.
Για παράδειγμα ένας φορέας με αυτή τη διάταξη θα μπορούσε να βγάλει πρόσκληση στις 2/12, να την αναρτήσει στο ΚΗΜΔΗΣ, να θέσει προς τους οικονομικούς φορείς καταληκτική ημερομηνία την 3/12, να εκδώσει την απόφαση στις 4/12 και να την κοινοποιήσει στις 10/12. Επομένως σε αυτό το παράδειγμα το διάστημα μεταξύ 4/12 και 10/12 δεν εξυπηρετεί τους σκοπούς του παρόντος, δεν έχει ουσιώδη διαφορά με την περίπτωση η κοινοποίηση να γινόταν στις 4/12 και καθυστερεί το έργο του φορέα.
Τέλος, στην παρ 2. του υπό αντικατάσταση άρθρου αναφέρεται:
«Ως χρόνος έναρξης της διαδικασίας της απευθείας ανάθεσης ή της διαδικασίας διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης νοείται η ημερομηνία αποστολής προς τους οικονομικούς φορείς της πρώτης πρόσκλησης υποβολής προσφοράς…»
Επομένως, σε αντίθεση με τις προβλέψεις για τους διαγωνισμούς, το ΚΗΜΔΗΣ δεν έχει το ρόλο της δημοσιότητας που απαιτείται για την έναρξη της διαδικασίας σύναψης σύμβασης.
Επομένως βάσει τα ανωτέρω προτείνεται η εξής τροποποίηση:
«3. Για τις συμβάσεις του άρθρου 118 ισχύουν τα ακόλουθα:
α) Η πρόσκληση της παρ. 2 ειδικά για συμβάσεις προμήθειας αγαθών και παροχής υπηρεσιών με εκτιμώμενη αξία άνω του ορίου των δύο χιλιάδων πεντακοσίων (2.500) ευρώ δύναται να απευθύνεται και σε έναν οικονομικό φορέα και αναρτάται στο ΚΗΜΔΗΣ. Σε κάθε περίπτωση η ανάρτηση της πρόσκλησης προηγείται της κοινοποίησης της απόφασης ανάθεσης. Δεν λαμβάνονται υπόψη προσφορές οικονομικών φορέων που δεν προσκλήθηκαν να υποβάλουν προσφορά.
β) Για τις δημόσιες συμβάσεις έργου με εκτιμώμενη αξία μέχρι και τριάντα χιλιάδες (30.000) ευρώ, η πρόσκληση της παρ. 2 δύναται να απευθύνεται και σε έναν οικονομικό φορέα και αναρτάται στο ΚΗΜΔΗΣ. Σε κάθε περίπτωση η ανάρτηση της πρόσκλησης προηγείται της κοινοποίησης της απόφασης ανάθεσης. Δεν λαμβάνονται υπόψη προσφορές οικονομικών φορέων που δεν προσκλήθηκαν να υποβάλουν προσφορά.
Για τις δημόσιες συμβάσεις έργου άνω των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ, η πρόσκληση για την υποβολή προσφοράς αποστέλλεται σε τουλάχιστον τρεις (3) οικονομικούς φορείς και αναρτάται στο ΚΗΜΔΗΣ. Σε κάθε περίπτωση η ανάρτηση της πρόσκλησης προηγείται της κοινοποίησης της απόφασης ανάθεσης. Δεν αξιολογούνται προσφορές οικονομικών φορέων που δεν προσκλήθηκαν να υποβάλουν προσφορά.»
4. Με το άρθρο 1 τροποποιείται το άρθρο 2 του Ν. 4412/16 σχετικά με τους ορισμούς.
Σε αυτές παρατηρούνται τα εξής:
• Ο ορισμός των έργων στην παράγραφο 7 αναφέρει οικοδομικών εργασιών ή εργασιών πολιτικού μηχανικού. Προτείνεται να παραληφθεί το «πολιτικού» γιατί οι δραστηριότητες που περιγράφονται στο 6α δεν περιορίζονται αναγκαστικά στον ως άνω ορισμό
• Οι μελέτες και τεχνικές και λοιπές συναφείς υπηρεσίες διαχωρίζονται από τον ορισμό των υπηρεσιών στην παράγραφο 9. Αποτέλεσμα αυτού είναι σε περιπτώσεις που ο νομοθέτης προβλέπει γενικές ρυθμίσεις για τις υπηρεσίες, οι μελέτες να είναι ασαφές κατά πόσο περιλαμβάνονται. Για παράδειγμα στο άρθρο 32 του Ν. 4412/16 ορίζεται ότι «2. Η διαδικασία με διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση μπορεί να χρησιμοποιείται για δημόσιες συμβάσεις έργων, προμηθειών και υπηρεσιών σε οποιαδήποτε από τις κατωτέρω περιπτώσεις….:»
Σε αυτές τις περιπτώσεις εφόσον παραμείνουν έτσι οι ορισμοί προτείνεται να προστεθούν και οι δημόσιες συμβάσεις μελετών
5. Σύμφωνα με το άρθρο 55 αντικαθίσταται το άρθρο 127 του Ν. 4412/16 και καταργούνται οι προβλεπόμενες ενστάσεις και προβλέπεται δικαστική προστασία ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου της έδρας της αναθέτουσας αρχής .
Ο νέος τίτλος του άρθρου διαμορφώνεται ως εξής:
«Έννομη προστασία για δημόσιες συμβάσεις των άρθρων 118 και 119»
Σύμφωνα με τον ανωτέρω τίτλο, το συγκεκριμένο άρθρο περιορίζεται στις διαδικασίες των άρθρων 118 και 119. Ο συνδυασμός αυτού με το άρθρο 345 του Ν. 4412/16, όπως το τελευταίο διαμορφώνεται, έχεις ως αποτέλεσμα να υπάρχει ασάφεια σχετικά με τη δικαστική προστασία για διαδικασίες κάτω των ορίων του 118 που δεν υπάγονται όμως σε αυτό. Για παράδειγμα διαπραγμάτευση χωρίς δημοσίευση ή ανοιχτός κάτω των 30.000,00.
Προτείνεται η μετονομασία του τίτλου σε:
«Έννομη προστασία για δημόσιες συμβάσεις του άρθρου 119 όπως και δημόσιες συμβάσεις με εκτιμώμενη αξία κατώτερη ή ίση των ορίων του άρθρου 118»
6. Καθώς τα άρθρα 1-6,8, 10Α & 10Β του Ν. 3861/2010 έχουν καταργηθεί με την παρ. 5 του άρθρου 108 του Ν. 4727/2020 και έχουν αντικατασταθεί με τα άρθρα 75-83 του ιδίου νόμου, όπου στο νομοσχέδιο γίνεται αναφορά στον Ν. 3861/2010 σχετικά με το πρόγραμμα «ΔΙΑΥΓΕΙΑ» θα πρέπει να αντικατασταθεί με αναφορά στην νέα ισχύουσα νομοθεσία.
7. Όπου στο Ν. 4412/16 (πχ. άρθρο 72) αναφέρεται η ένσταση με την έννοια του άρθρου 127 πρέπει να αντικατασταθεί με την προσφυγή σε δικαστική προστασία του άρθρου 127, λόγω αντικατάστασης του εν λόγω άρθρου.
8. Σύμφωνα με το άρθ. 1 προστίθεται η περ.45 στην παρ.1 του άρθρου 2 του ν.4412/2016, όπου αναφέρεται «…ως «απαράδεκτες προσφορές» νοούνται όσες υποβάλλονται από προσφέροντες, οι οποίοι δεν διαθέτουν τα απαιτούμενα προσόντα και όσων η τιμή υπερβαίνει τον προϋπολογισμό της αναθέτουσας αρχής, όπως καθορίσθηκε και τεκμηριώθηκε πριν την έναρξη της διαδικασίας σύναψης σύμβασης,…»
Θα πρέπει να διευκρινιστεί τι εννοείται με τις λέξεις «απαιτούμενα προσόντα». Τα κριτήρια επιλογής?
9. Σύμφωνα με το άρθ. 1 προστίθεται η περ.44 στην παρ.1 του άρθρου 2 του ν.4412/2016, όπου αναφέρεται: «44) ως «μη κανονικές προσφορές» νοούνται όσες προσφορές δεν πληρούν τις προϋποθέσεις των εγγράφων της σύμβασης, όσες παρελήφθησαν εκπρόθεσμα, όταν υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία συμπαιγνίας ή διαφθοράς ή όσες κρίνονται από την αναθέτουσα αρχή ασυνήθιστα χαμηλές,…»
Το «παρελήφθησαν» προτείνεται να αντικατασταθεί με «υπεβλήθησαν»
10. Οι ορισμοί στις περ. 44-47 της παρ.1 του άρθρου 2 του ν.4412/2016 επαναλαμβάνονται σε διάφορα σημεία του νόμου όπως πχ στο άρθρο 26,32 και 34. Εφόσον έχουν μπει στους ορισμούς να απαλειφθούν από τα λοιπά σημεία ώστε να μη δημιουργείται σύγχυση.
11. Η παρ. 7 του άρθρου 206 του Ν. 4412/16 αναφέρει: «7. Μετά από κάθε προσκόμιση υλικού στην αποθήκη υποδοχής αυτών, ο προμηθευτής υποχρεούται να υποβάλει στην υπηρεσία αποδεικτικό, θεωρημένο από τον υπεύθυνο της αποθήκης, στο οποίο αναφέρεται η ημερομηνία προσκόμισης, το υλικό, η ποσότητα και ο αριθμός της σύμβασης σε εκτέλεση της οποίας προσκομίστηκε.».
Η παράγραφος αυτή προτείνεται να απαλειφθεί διότι αφορά εσωτερική διαδικασία της υπηρεσίας, την οποία επωμίζεται ο ανάδοχος.
12. Η περ ζ της παρ. 11 του αρ. 221 του Ν.4412/16 επικαλύπτεται από τις προσθήκες στα αρ. 208 και 219 του Ν. 4412/16 όπου ορίζεται η δυνατότητα έκδοσης βεβαίωσης αντί πρωτοκόλλου για τις συμβάσεις με εκτιμώμενη αξία ίση ή μικρότερη του ποσού της παρ. 1 του άρθρου 118.
13. Στο άρθρο 102 του σχεδίου νόμου όπου τροποποιεί το άρθρο 200 του Ν. 4412/16 περί τρόπου πληρωμής η παράγραφος 4 περίπτωση (α) προτείνεται να διαμορφωθεί ως εξής:
«α) Πρωτόκολλο οριστικής ποσοτικής και ποιοτικής παραλαβής ή βεβαίωση αρμόδιου προϊσταμένου για τις συμβάσεις με εκτιμώμενη αξία ίση ή μικρότερη του ποσού της παρ. 1 του άρθρου 118.»
Αντίστοιχα η παράγραφος 5 περίπτωση (α) προτείνεται να διαμορφωθεί ως εξής:
«α) Πρωτόκολλο οριστικής παραλαβής του τμήματος που αφορά η πληρωμή ή του συνόλου του συμβατικού αντικείμενου σύμφωνα με το άρθρο 219 ή βεβαίωση αρμόδιου προϊσταμένου για τις συμβάσεις με εκτιμώμενη αξία ίση ή μικρότερη του ποσού της παρ. 1 του άρθρου 118.»
14. Με το άρθρο 2 του σχεδίου νόμου αντικαθίσταται το άρθρο 32α του Ν. 4412/16 που αφορά τη διαπραγμάτευση χωρίς δημοσίευση. Με βάση αυτό παύει να εξαιρείται η υποχρεωτική εφαρμογή των παρ. 8,9 του άρθρου 221, που αφορούν τις επιτροπές για τα έργα, τις μελέτες και την παροχή τεχνικών και λοιπών συναφών υπηρεσιών. Αποτέλεσμα είναι πχ στις μελέτες η τριμελής επιτροπή να πρέπει να έχει ένα μέλος από το ΤΕΕ, διαδικασία που ενέχει καθυστερήσεις και έρχεται σε αντίθεση με τη λογική της αμεσότητας και ταχύτητας αυτού του άρθρου.
Προτείνεται η επαναφορά των εξαιρέσεων.
15. Στην περ. α της παρ. 2 του άρθρου 32 αναφέρεται: «…Η διαδικασία με διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση μπορεί να χρησιμοποιείται για δημόσιες συμβάσεις έργων, προμηθειών και υπηρεσιών σε οποιαδήποτε από τις κατωτέρω περιπτώσεις: α) εάν, ύστερα από ανοικτή ή κλειστή διαδικασία είτε δεν υποβλήθηκε καμία προσφορά ή αίτηση συμμετοχής είτε καμία από τις υποβληθείσες προσφορές ή αιτήσεις συμμετοχής δεν είναι κατάλληλη, εφόσον δεν έχουν τροποποιηθεί ουσιωδώς οι αρχικοί όροι της σύμβασης και με την προϋπόθεση ότι διαβιβάζεται σχετική έκθεση στην Επιτροπή μετά από αίτημά της·…»
Η τελευταία πρόταση «και με την προϋπόθεση ότι διαβιβάζεται σχετική έκθεση στην Επιτροπή μετά από αίτημά της·» δεν βγάζει νόημα και θα πρέπει είτε να απαλειφθεί είτε να τροποποιηθεί αναλόγως.
Επιπρόσθετα προτείνεται για την επιτάχυνση των διαδικασιών και η περίπτωση αυτή να υπαχθεί στις διατάξεις του αρ. 32α.
16. Η παραλαβή των συμβάσεων προμηθειών και γενικών υπηρεσιών εντός των ορίων της απευθείας ανάθεσης να πραγματοποιείται αποκλειστικά με βεβαίωση του Προϊσταμένου της Υπηρεσίας την οποία αφορά η σύμβαση χωρίς να απαιτείται συγκρότηση συλλογικού οργάνου.
17. Ως ήσσονος αξίας δημόσιες συμβάσεις του άρθρου 49 να θεωρούνται οι συμβάσεις προμηθειών και γενικών υπηρεσιών αξίας έως 5.000€ και όχι έως 2.500€.
18. Να διευκρινισθεί η παρ. 5 του άρθρου 50 του σχεδίου νόμου: το ποσοστό 10% των πιστώσεων της αναθέτουσας αρχής κατ΄ έτος, για ανάθεση συμβάσεων έργων, μελετών και παροχής τεχνικών και λοιπών επιστημονικών υπηρεσιών, έτσι ώστε να είναι σαφές, για την αποφυγή θεμάτων κατά την εφαρμογή του, ότι αφορά στο σύνολο του προϋπολογισμού, συμπεριλαμβανομένης κάθε πηγής χρηματοδότησης.
19. Τέλος επανερχόμαστε στο αίτημα, προηγούμενης ομόφωνης απόφασης, σύμφωνα με την οποία ζητείται «Δαπάνες που έχουν διενεργηθεί, μέχρι την δημοσίευση του παρόντος, σε μικρούς ορεινούς και νησιωτικούς δήμου, από συμβάσεις εκτέλεσης δημοτικών έργων και εργασιών, που έχουν ανατεθεί κατά την διαδικασία της παρ.2 περ. γ του άρθρου 32 του ν.4412/2016, εντός των ορίων του άρθρου 117 του ίδιου νόμου, θεωρούνται νόμιμες και δε καταλογίζονται και τυχόν ασκηθείσες ποινικές ή πειθαρχικές διώξεις παύουν οριστικά, εφόσον αποδεδειγμένα τα έργα και οι εργασίες έχουν εκτελεσθεί και παραληφθεί.»
