Σοφία Ε. Παυλάκη,
Δικηγόρος Αθηνών
Με το πρόσφατα (21/3/2023) ψηφισθέν σχέδιο νόμου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με τίτλο: «Μετονομασία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας σε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων και διεύρυνση του αντικειμένου της με αρμοδιότητες επί των υπηρεσιών ύδατος και της διαχείρισης αστικών αποβλήτων, ενίσχυση της υδατικής πολιτικής – Εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας για τη χρήση και παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές μέσω της ενσωμάτωσης των οδηγιών ΕΕ 2018/2001 και 2019/944 – Ειδικότερες διατάξεις για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος», επετράπη η απόδοση παρανόμως εκχερσωθέντων δασών και δασικών εκτάσεων σε αγροτική χρήση.[1]
Συγκεκριμένα, με τις διατάξεις του άρθρου 218 του ως άνω ψηφισθέντος σχεδίου νόμου τροποποιείται το άρθρο 47 του ν. 998/1979 και πλέον καθορίζεται, με την παράγραφο 15 αυτού, ότι δάση, δασικές εκτάσεις και οι εκτάσεις της περ. α’ της παρ. 5 του άρθρου 3 του ν. 998/1979 (δηλ. χορτολιβαδικές εκτάσεις επί ημιορεινών, ορεινών και ανώμαλων εδαφών που συγκροτούν φυσικά οικοσυστήματα αποτελούμενα από φρυγανική, ποώδη ή άλλη αυτοφυή βλάστηση ή από δασική μεν βλάστηση που δεν συνιστά δασοβιοκοινότητα), που εκχερσώθηκαν για γεωργική εκμετάλλευση χωρίς άδεια της δασικής αρχής, οι οποίες φέρουν στους αναρτημένους δασικούς χάρτες χαρακτηρισμό «ΔΑ» ή «ΧΑ» και είναι ενταγμένες στο Ολοκληρωμένο Σύστημα Υποβολής Δηλώσεων (ΟΣΔΕ), διατηρούν τη γεωργική χρήση.
Οι διατάξεις αυτές (άρθρο 218 παρ. 15) του ψηφισθέντος σχεδίου νόμου βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με το άρθρο 117 παρ. 3 του Συντάγματος, που ορίζει ότι δημόσια ή ιδιωτικά δάση και δασικές εκτάσεις που καταστράφηκαν ή καταστρέφονται από πυρκαγιά ή που με άλλο τρόπο αποψιλώθηκαν ή αποψιλώνονται δεν αποβάλλουν, για τον λόγο αυτό, τον χαρακτήρα που είχαν πριν καταστραφούν, κηρύσσονται υποχρεωτικά αναδασωτέες και αποκλείεται να διατεθούν για άλλον προορισμό. Ομοίως αντίκεινται οι νέες διατάξεις στη δασική νομοθεσία (άρθρο 38 παρ. 1 ν. 998/1979) που ορίζει ότι τα δάση και οι δασικές εκτάσεις που καταστράφηκαν ή καταστρέφονται συνεπεία πυρκαγιάς, αποψίλωσης ή άλλης αιτίας, κηρύσσονται υποχρεωτικά αναδασωτέα ανεξαρτήτως της ειδικότερης κατηγορίας αυτών ή της θέσης στην οποία βρίσκονται.
Οι νέες διατάξεις της παρ. 15 του άρθρου 218 του ψηφισθέντος νομοσχεδίου αντίκεινται και στο άρθρο 46 παρ. 1 του ν. 998/1979 κατά το οποίο σε αναδασωτέα δάση και δασικές εκτάσεις, δεν επιτρέπεται καμία επέμβαση, αλλά και στην παρ. 1 του ίδιου του άρθρου 47 του ν. 998/1979, που ορίζει ρητά την απαγόρευση εκχέρσωσης δασών και απόδοσής τους σε οποιαδήποτε μορφή αγροτικής καλλιέργειας. Μολονότι δε η παρ. 1 του άρθρου 47 αναφέρεται μόνο σε δάση, είναι πέραν πάσης αμφιβολίας σαφές ότι η σχετική απαγόρευση καταλαμβάνει και τις δασικές εκτάσεις, αφού κατ’ επιταγή των άρθρων 117 παρ. 3 του Συντάγματος και 38 του ν. 998/1979 και αυτές κηρύσσονται αναδασωτέες, σε περίπτωση παράνομης εκχέρσωσης, ομοίως όπως τα δάση.
Εκτός αυτών, η νέες διατάξεις έρχονται σε πλήρη αντίφαση και με το άρθρο 153 του Δασικού Κώδικα (νδ/γμα 86/1969) και την ερμηνεία που έχει δοθεί σε αυτό από την πάγια νομολογία των δικαστηρίων της χώρας μας, σχετικά με την κατ’ εξαίρεση δυνατότητα εκχέρσωσης δασικής έκτασης για γεωργική καλλιέργεια με άδεια της αρχής, αφού η εκχέρσωση κατόπιν σχετικής αδείας συντελείται αποκλειστικά και μόνο εντός τριετίας που ξεκινά από την έγκριση της αδείας -και όχι παρανόμως πριν από αυτή, όπως συμβαίνει εν προκειμένω! Η δε νόμιμη άδεια εκχέρσωσης συνοδεύεται υποχρεωτικά από την καταβολή στο δημόσιο ταμείο, κατά στρέμμα καλλιεργήσιμης και μη καλλιεργήσιμης εκτάσεως, χρηματικού ποσού που καθορίζεται με σχετική κοινή υπουργική απόφαση και εισπράττεται διοικητικώς, ρητά αποκλειομένης οποιασδήποτε περαιτέρω αλλαγής χρήσης της έκτασης σε οικιστική ή άλλη. Είναι προφανές ότι κανένας από τους όρους αυτούς δεν ελήφθη υπόψη από τις νέες διατάξεις της παρ. 15 του άρθρου 218 του ψηφισθέντος σχεδίου νόμου, γεγονός που τις καθιστά, και για τους λόγους αυτούς, παράνομες και αντισυνταγματικές.[2]
Ομοίως θα πρέπει να επισημανθεί ότι με τις διατάξεις της παρ. 15 του άρθρου 218 του ψηφισθέντος νομοσχεδίου συντελείται παράνομη και ανεπίτρεπτη παρέμβαση στη διαδικασία των Δασικών Χαρτών,καθώς για τη νομιμοποίηση παρανόμως εκχερσωθέντων δασών και δασικών εκτάσεων λαμβάνεται ως δεδομένο και απρόσβλητο το περιεχόμενο αναρτημένου δασικού χάρτη, ενέργεια η οποία νομοθετικά απαγορεύεται! Η επιλογή αυτή του νομοθέτη του ψηφισθέντος νομοσχεδίου συνιστά ευθεία παραβίαση του θεμελιώδους και συνταγματικά κατοχυρωμένου (άρθρο 20 Συντ.) δικαιώματος έννομης προστασίας,όπως εν προκειμένω εξειδικεύεται στο άρθρο 15 του ν. 3889/2010 (ΦΕΚ Α’ 182/14.10.2010), που καθιερώνει το δικαίωμα υποβολής αντιρρήσεων κατά του περιεχομένου του δασικού χάρτη που αναρτήθηκε. Ακυρώνεται έτσι με τις νέες διατάξεις παράνομα η μοναδική δυνατότητα που δίνει ο νόμος, τόσο στο δημόσιο όσο και στον πολίτη, να προσβάλουν το περιεχόμενο του αναρτημένου δασικού χάρτη που τους θίγει προκαλώντας την ουσιαστική κρίση της υπόθεσής τους ενώπιον της διοικήσεως, αφού άλλη τέτοια δυνατότητα ουσιαστικής κρίσεως δεν προβλέπεται ούτε ενώπιον της δικαιοσύνης! Περαιτέρω δε με τις διατάξεις αυτές της παρ. 15 του άρθρου 218 του νέου νόμου συντελείται παράβαση και του άρθρου 17 του ν. 3889/2010, που ορίζει ότι μόνον ο κυρωμένος (και όχι ο απλώς αναρτημένος) δασικός χάρτης, που έχει δημοσιευτεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, καθίσταται οριστικός και έχει πλήρη αποδεικτική ισχύ σε κάθε διοικητική ή δικαστική αρχή όσον αφορά τον χαρακτήρα και τη μορφή όλων των εκτάσεων που περιγράφονται στο κυρωμένο (και όχι απλώς αναρτημένο) περιεχόμενό του.
Πέραν της κατάφωρης αντίθεσης των νέων αυτών διατάξεων προς το Σύνταγμα και τη δασική νομοθεσία, η ψήφισή τους συνιστά ακόμα μία κραυγαλέα περίπτωση προσβολής της δικαιοσύνης καθώς το Συμβούλιο της Επικρατείας, με σχετικές αποφάσεις του (ΣτΕ Ολ 710/2020, ΣτΕ 645/2019),[3] έχει κρίνει αντισυνταγματική τη «νομιμοποίηση» παρανόμως εκχερσωθέντων δασών και δασικών εκτάσεων καθώς και τη συνακόλουθη μεταβολή του προορισμού τους και τη διάθεσή τους για χρήση που δεν συνάδει με τον δασικό χαρακτήρα τους.[4] Συγκεκριμένα, με τις ως άνω αποφάσεις επί αιτήσεως ακυρώσεως της Πανελλήνιας Ένωσης Δασολόγων Δημοσίων Υπαλλήλων (ΠΕΔΔΥ) και του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΓΕΩΤΕΕ), κρίθηκαν αντισυνταγματικές οι διατάξεις των άρθρων 47 παρ. 5-14 και 47Β του ν. 998/1979, οι οποίες εισήγαγαν την, έναντι χρηματικού ανταλλάγματος, δυνατότητα εξαγοράς ή γεωργικής εκμετάλλευσης δασών και δασικών εκτάσεων που εκχερσώθηκαν παράνομα πριν και μετά το 1975.
Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με το άρθρο 95 παρ. 5 του Συντάγματος, η διοίκηση έχει υποχρέωση να συμμορφώνεται προς τις δικαστικές αποφάσεις, η δε παράβαση της υποχρέωσης αυτής γεννά ευθύνη για κάθε αρμόδιο όργανο, όπως νόμος ορίζει. Μάλιστα πρόσφατα, με τις αποφάσεις της υπ’ αριθ. 7 και 8/2023, η Επιτροπή Κανονιστικής Συμμόρφωσης του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει συμμορφωθεί με παλαιότερες αποφάσεις του (ΣτΕ Ολ 1904/2014, 190/2022, 191/2022, ΣτΕ Ολ ΣτΕ Ολ 1906/2014) που επέβαλαν την έξοδο της ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ από το Υπερταμείο και διατάσσει το αρμόδιο υπουργείο για την επιστροφή τους στο δημόσιο εντός εξαμήνου, αντιδρώντας με τον τρόπο αυτό στις διατάξεις του ίδιου ως άνω σχεδίου νόμου που αφορούν το σκέλος του περί μετονομασίας της ΡΑΕ σε «Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων» και περί διευρύνσεως του αντικειμένου της με αρμοδιότητες υπηρεσιών ύδατος που εγκυμονούν σαφείς κινδύνους για τη δρομολόγηση της ιδιωτικοποίησης του δημόσιου αγαθού του νερού.[5]
Αξιοσημείωτο είναι ακόμα ότι, στη μέχρι σήμερα δασική πρακτική, οι αναδασώσεις που κηρύσσονταν για εκχερσωμένες εκτάσεις, αποτελούσαν την πιο αυστηρή εκδοχή της εφαρμογής του μέτρου της αναδάσωσης και, κατά κανόνα, ουδέποτε αίρονταν, σε αντίθεση με τις λοιπές περιπτώσεις αναδασώσεων, που κηρύσσονταν π.χ. λόγω πυρκαγιάς ή άλλης καταστροφής ή υποβάθμισης του δασικού περιβάλλοντος, οι οποίες μπορούσαν να αρθούν τηρουμένων των προϋποθέσεων που τάσσει ο νόμος. Είναι και αυτό επομένως ενδεικτικό του καταστροφικού αποτελέσματος που θα έχουν οι νέες διατάξεις του άρθρου 218 του ψηφισθέντος σχεδίου νόμου για τον δασικό πλούτο της χώρας.
Πέραν αυτών, η ψήφιση των νέων αυτών διατάξεων «ξεχείλισε το ποτήρι» της αθρόας μετατροπής δασών και δασικών εκτάσεων σε εκτάσεις «άλλης (μη δασικής)» μορφής και χρήσης και της εξαίρεσής τους από τη δασική νομοθεσία, που συστηματικά προωθήθηκε και, σε πολλές περιπτώσεις, επιβλήθηκε τελικά και νομοθετικά, καθ’ όλα τα τελευταία χρόνια, υπό το πρόσχημα:
α) της δήθεν «επίσπευσης» της ολοκλήρωσης της διαδικασίας των δασικών χαρτών,
β) της άμεσης και αναπόδραστης ανάγκης κάλυψης ενός απροσδιόριστου, νεφελώδους και δικαστικά απρόσβλητου «εθνικού συμφέροντος» που κρέμεται ως δαμόκλεια σπάθη, όλα αυτά τα χρόνια, πάνω από τα κεφάλια μας,
γ) ενός κακώς νοούμενου «εκσυγχρονισμού» της δασικής μας νομοθεσίας για τον οποίο όλο ακούμε χωρίς ποτέ να τον βλέπουμε, και
δ) της δήθεν διευθέτησης περιπτώσεων «αδικίας» ή «στρεβλώσεων» που δήθεν διαιωνίζονταν στην ελληνική κοινωνία, ενώ ξεχνούν όσοι επιχειρούν τις επιλογές αυτές (οικιστικές πυκνώσεις, δασικά αυθαίρετα, αποχαρακτηρισμούς, επιτρεπτές επεμβάσεις ακόμα και εντός αναδασωτέων κ.λπ.),[6] ότι με την καθιέρωσή τους υπηρετείται συστηματικά και καθιερώνεται η γενίκευση της αδικίας και της ανισότητας σε βάρος του κοινωνικού συνόλου το οποίο, βάσει του Συντάγματος (άρθ. 24), έχει δικαίωμα να διαβιεί σε περιβάλλον υγιές, ασφαλές και οικολογικά ισόρροπο, αλλά και σε βάρος όλων εκείνων των πολιτών που σεβάστηκαν τον νόμο και τους θεσμούς και δεν παρανόμησαν ούτε αυθαιρέτησαν κατά των συνανθρώπων τους και του δασικού περιβάλλοντος.
Παρά το γεγονός, επομένως, ότι το Σύνταγμα (άρθρα 24 παρ. 1 συνδ. 117 παρ. 3) και ο νόμος (άρθ. 38 παρ. 1 ν. 998/1979) αλλά και η πάγια νομολογία του Ε’ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας[7] αντιμετωπίζουν με όμοιο τρόπο τόσο τα δάση όσο και τις δασικές εκτάσεις που καταστρέφονται από οποιαδήποτε αιτία (εκχέρσωση, πυρκαγιά, αποψίλωση κ.λπ.) κηρύσσοντάς τα αδιακρίτως και υποχρεωτικά αναδασωτέα και απαγορεύοντας τη μεταβολή του προορισμού τους και τη διάθεσή τους για άλλον σκοπό -είτε πρόκειται για δάση είτε για δασικές εκτάσεις, είτε έχουν δημόσιο είτε ιδιωτικό χαρακτήρα- οι νέες διατάξεις του άρθρου 218 του ψηφισθέντος σχεδίου νόμου επιφέρουν απαράδεκτο, ανεπίτρεπτο και αντισυνταγματικό ρήγμα στο ως άνω πάγιο θεσμικό πλαίσιο της δασικής προστασίας στη χώρα μας, ορίζοντας ότι για τις προβλεπόμενες περιπτώσεις δασών και δασικών εκτάσεων που έχουν εκχερσωθεί παράνομα, δεν θα τηρείται στο εξής η προβλεπόμενη διαδικασία που επιβάλλει την υποχρεωτική κήρυξή τους ως αναδασωτέων και την απαγόρευση της μεταβολής του προορισμού τους και της διάθεσής τους για άλλη χρήση, αλλά τουναντίον θα επιτρέπεται στο εξής η απόδοσή τους στη γεωργική καλλιέργεια και εκμετάλλευση…
Πέραν αυτών, είναι αξιοσημείωτη η αμετροέπεια με την οποία η ηγεσία της Γενικής Γραμματείας Δασών -αν και κατ’ εξοχήν επιφορτισμένη με το έργο της δασικής προστασίας- προβάλλει και διατυμπανίζει (στα σχετικά δελτία Τύπου, στα δημοσιεύματα των ημερών, ακόμα και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης των στελεχών της!),[8] ως επιβεβλημένη και καθόλα θεμιτή, μία ρύθμιση ευθέως αντισυνταγματική, όπως αυτή της παρ. 15 του άρθρου 218, που προσβάλλει τους θεσμούς, τον ελληνικό λαό, το περιβάλλον, τη δημοκρατία και τη Δικαιοσύνη… Λίγες μόνον ημέρες μετά την απαράδεκτη και προβληματική Εγκύκλιο για το ιδιοκτησιακό καθεστώς των δασών και όσα συνόδευσαν την έκδοσή της στη δασική πραγματικότητα της περιφέρειας Ιονίων νήσων,[9] προωθήθηκε και συντελέστηκε η ψήφιση και των εν λόγω διατάξεων, παρά τη θύελλα αντιδράσεων από επιστήμονες του χώρου, φορείς και πολίτες και παρά τα όσα αντίθετα αναφέρθηκαν στην «προσχηματική» διαβούλευση του σχεδίου νόμου, για την οποία παραχωρήθηκε παράνομα το τριήμερο της αργίας της Καθ. Δευτέρας και μόνο, ενώ τίποτα απ’ όσα εμπεριστατωμένα γράφτηκαν στο πλαίσιό της δεν ελήφθη υπόψη…
Οι συμπεριφορές αυτές αναμφίβολα απάδουν του πολιτικού ήθους που καθένας αναμένει για τον δημόσιο βίο μιας σύγχρονης δημοκρατικής χώρας και, επί της ουσίας, υπονομεύουν τελικά την ίδια την αποστολή της συγκεκριμένης υπηρεσίας, που δεν είναι άλλη από την εξασφάλιση της προστασίας και της βιώσιμης διαχείρισης των δασών και των δασικών εκτάσεων της χώρας μας. Πολλώ δε μάλλον, οι επιλογές και οι συμπεριφορές αυτές δεν τιμούν κανέναν και κυρίως τον ίδιο τον δασικό κόσμο που αποτελείται, σε μεγάλο βαθμό, από επιστήμονες και επαγγελματίες με σύγχρονη κατάρτιση, με άρτια γνώση του αντικειμένου τους, πολύτιμη πείρα από την επαφή τους με τη δασική πράξη και, κυρίως, εργατικότητα και προσήλωση στο έννομο αγαθό του δάσους.
Η σχετικά πρόσφατη ευθεία υπαγωγή του συνόλου των δασικών υπηρεσιών της χώρας στο ΥΠΕΝ δεν θα πρέπει να μείνει «γράμμα κενό». Αντίθετα θα πρέπει, μέσα από κάθε ευκαιρία που παρουσιάζεται, να αξιοποιείται προς το συμφέρον των δασών μας, προς τον σκοπό της ουσιαστικής ανάδειξης του ρόλου και της σπουδαίας αποστολής της Δασικής υπηρεσίας στη χώρα μας και προς υποστήριξη του έργου του προσωπικού της, που υπηρετεί στις δασικές αρχές όλων των βαθμίδων, προσφέροντας καθημερινά μέσα από σύνθετα και απαιτητικά καθήκοντα, με επιτυχία και αντίληψη που ελάχιστοι κρατικοί λειτουργοί άλλων υπηρεσιών έχουν να επιδείξουν.
dasarxeio.com
[1] * Εικόνα: «SOPHIA» by Herman Smorenburg, Oil on wood (detail), 2013, hermansmorenburg.com
Πρόκειται για το άρθρο 218 του ψηφισθέντος την 21/3/2023 σχεδίου νόμου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με τίτλο: «Μετονομασία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας σε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων και διεύρυνση του αντικειμένου της με αρμοδιότητες επί των υπηρεσιών ύδατος και της διαχείρισης αστικών αποβλήτων, ενίσχυση της υδατικής πολιτικής – Εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας για τη χρήση και παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές μέσω της ενσωμάτωσης των οδηγιών ΕΕ 2018/2001 και 2019/944 – Ειδικότερες διατάξεις για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος» (https://dasarxeio.com/2023/03/01/123047/, https://dasarxeio.com/2023/03/21/123619/). Όπως πολύ εύστοχα επισημάνθηκε και στον σχετικό ιστότοπο (https://dasarxeio.com/2023/03/23/123664/): «Αξίζει να σημειώσουμε ότι η διάταξη για τη «νομιμοποίηση» των εκτάσεων δασικού χαρακτήρα που εκχερσώθηκαν παράνομα ψηφίστηκε στη Βουλή την 21η Μαρτίου, την ημέρα που είναι αφιερωμένη στην προστασία των δασών (Παγκόσμια Ημέρα Δασών). Την ίδια ημέρα που η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος “έλαμψε δια της απουσίας της” επιλέγοντας, για πρώτη φορά από τότε που η αρμοδιότητα για τα δάση ανατέθηκε στο εν λόγω υπουργείο, να μη δημοσιεύσει ούτε την καθιερωμένη ανακοίνωση – μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Δασών»…!
[2] Σχετ. με τις προϋποθέσεις χορήγησης άδειας εκχέρσωσης και την ερμηνεία του άρθρου 153 ΔΚ, βλ. ΣτΕ 2184/2016, 137/2009, 5319/2012, 1690/2011, 3753/2007, ΣτΕ Ολ 3416/1974. Βλ. και Σ. Παυλάκη, «Ανάκληση αδείας εκχερσώσεως μετά πάροδο μακρού χρόνου», https://dasarxeio.com/2017/07/01/46066/
[3] Βλ. ΣτΕ Ολ 710/2020, ΣτΕ 645/2019 σε: Τράπεζα Νομικών Πληροφοριών (ΤΝΠ) Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών (ΔΣΑ) (Ισοκράτης) και σε ΤΝΠ Νόμος.
[4] Βλ. Σ. Παυλάκη, «Η αντισυνταγματικότητα της εξαγοράς και εκμετάλλευσης εκχερσωθέντων δασών και δασικών εκτάσεων (με αφορμή την απόφαση ΣτΕ 645/2019)», https://dasarxeio.com/2019/05/12/67468/.
[5] Σχετ. «ΣτΕ: Ράπισμα στην κυβέρνηση για το νερό – Να επιστρέψει στο Δημόσιο», https://www.tanea.gr/2023/03/21/greece/ste-xastouki-stin-kyvernisi-gia-to-nero-na-epistrepsei-sto-dimosio/, «ΣτΕ: “Χαστούκι” στην κυβέρνηση για το νερό – Να επιστρέψουν ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στο Δημόσιο», https://www.in.gr/2023/03/21/greece/ste-xastouki-stin-kyvernisi-gia-nero-na-epistrepsoun-eydap-kai-eyath-sto-dimosio/?fbclid=IwAR1vohirtGioGv3XW5G4VVbvGd4AG0ewI4Qc3Ad3JOZ43Ww6uO9MEpagMTw, Επιμελητήριο Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας, «Ιδιωτικοποίηση Νερού – Υπόμνημα στη Βουλή από το Επιμελητήριο Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας», https://dasarxeio.com/2023/03/24/123701/, Σ. Παυλάκη, «H αντισυνταγματικότητα της ιδιωτικοποίησης της ΕΥΔΑΠ ΑΕ», https://dasarxeio.com/2016/09/30/35416/, Σ. Παυλάκη, «Αντισυνταγματικότητα μεταβίβασης στην ΕΕΣΥΠ μετοχικού κεφαλαίου των ΕΥΔΑΠ ΑΕ και ΕΥΑΘ ΑΕ», https://dasarxeio.com/2020/06/23/82591/, Σ. Παυλάκη, «ΝΕΡΟ, δικαίωμα και αγαθό», https://dasarxeio.com/2022/01/06/106660/
[6] Σχετ. «Οι οικιστικές πυκνώσεις και η εξέλιξή τους», https://dasarxeio.com/2020/05/14/81219/, «Νέα εγκύκλιος: Αναμόρφωση δασικού χάρτη κατ’ επίκληση οικοδομικής αδείας», https://dasarxeio.com/2023/03/22/123644/ Σύμφωνα με τη νέα εγκύκλιο («Οδηγίες εφαρμογής της διάταξης του πέμπτου εδαφίου της παρ. 7 του άρ. 3 του ν. 998/1979, όπως ισχύει, κατά την αναμόρφωση των δασικών χαρτών»), που επίσης υπογράφει ο Γενικός Γραμματέας Δασών Κ. Αραβώσης: «Η αναγκαία επιφάνεια για την εφαρμογή οικοδομικών αδειών, που έχουν εκδοθεί πριν την έναρξη ισχύος του ν. 4030/2011 και δεν έχουν ανακληθεί ή ακυρωθεί εξαιρείται από τη δασική νομοθεσία και αναμορφώνεται αναλόγως ο οικείος δασικός χάρτης, σύμφωνα με το άρθρο 20 του ν. 3889/2010. Και τούτο ανεξαρτήτως της έκδοσης των εν λόγω οικοδομικών αδειών κατ’ ακολουθίαν σχετικής Βεβαίωσης της Δασικής Υπηρεσίας περί του χαρακτήρα της έκτασης».
[7] Σχετ. Αργ. Δεμερτζής, «ΠΕΔΔΥ, ΕΕΔΔΥ: στο στόχαστρο οι νέες ρυθμίσεις για δάση και εκχερσωμένες εκτάσεις», https://ecopress.gr/peddy-eeddy-sto-stochastro-oi-nees-rythm/
[8] Βλ. «Κ. Αραβώσης: 1,3 εκατ. στρέμματα εκχερσωμένων εκτάσεων αποδίδονται σε αγροτική χρήση», https://dasarxeio.com/2023/03/23/123664/, όπου, μεταξύ άλλων, αναφέρεται ότι: «Σε ανάρτησή του στο facebook ο Γενικός Γραμματέας Δασών, Κωνσταντίνος Αραβώσης, αναφέρει: “Ψηφίστηκε στην Βουλή η διάταξη για τις εκχερσωμένες εκτάσεις, που αποτελούσαν δάση στο παρελθόν και εκχερσώθηκαν χωρίς άδεια με σκοπό την αγροτική εκμετάλλευση. Αποδίδονται πλέον στην αγροτική χρήση. Εφόσον οι εκτάσεις αυτές επιδοτούνται από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, θα διατηρήσουν τη χρήση αυτή, για όσο λαμβάνονται οι επιδοτήσεις και συνεχίζεται η καλλιέργεια. Αφορούν πλέον των 1.300.000 στρεμμάτων εκχερσωμένων εκτάσεων σε όλη την Ελλάδα. Με την διάταξη αυτή ολοκληρώνεται το πλαίσιο νομοθετικών διατάξεων, που εξορθολογίζουν τους δασικούς χάρτες έτσι ώστε να γίνει δυνατή η ολοκλήρωση τους (πετύχαμε ήδη την κύρωση στο 95%) διασφαλίζοντας το περιβάλλον, αλλά και τα δικαιώματα των πολιτών (Ιδιοκτησιακό πολιτών, δασωμένοι αγροί, οικιστικές πυκνώσεις, επιτάχυνση αντιρρήσεων και προδήλων σφαλμάτων, κ.λπ.)”, τονίζει ο κ. Αραβώσης».
[9] Βλ. «ΥΠΕΝ: Οριστική λύση στο θέμα του ιδιοκτησιακού για τα Δασικά», https://dasarxeio.com/2023/02/16/122656/
