Η Πανελλήνια Ένωση Γενικών Γραμματέων Αυτοδιοίκησης «Κλεισθένης» και το περιοδικό «πρΟΤΑση» συμμετείχαν στο Συνέδριο που συνδιοργάνωσαν το Διεθνές Ινστιτούτο Διοικητικών Επιστημών (IIAS) και η Σχολή Οικονομικών, Διοικητικών και Δημόσιων Πολιτικών (SEAPP) του Ινστιτούτου για Μεταπτυχιακές Σπουδές της Ντόχα, το οποίο έλαβε χώρα στη Ντόχα του Κατάρ, μεταξύ 6 και 9 Φεβρουαρίου 2023. Το Συνέδριο είχε ως επιστημονικό αντικείμενο: «Δημόσια Διοίκηση και Δημόσια Πολιτική: Αναπτυξιακά Κράτη και Επαγγελματισμός της Δημόσιας Διοίκησης και της Δημόσιας Πολιτικής».
Αναδημοσιεύουμε την ομιλία του Δρ. Μιχάλη Χρηστάκη Πολιτικού & Διοικητικού Επιστήμονα, Δρ. Διεθνών Σχέσεων, Ειδικευμένου στις Πολιτικές και τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Γενικό Γραμματέα του Δήμου Νέας Σμύρνης Αττικής, Πρόεδρου της Πανελλήνιας Ένωσης Γενικών Γραμματέων Δημοτικών Αρχών Ελλάδας, “Κλεισθένης” που αναπτύχθηκε στο θεματικό εργαστήριο: «Blockchain και κυβερνήσεις» με συντονιστή τον κ. Steve Troupin, μέλος του Διεθνούς Ινστιτούτου Διοικητικών Επιστημών.
Περίληψη
Στις αρχές της 2ης χιλιετίας, έχουμε εισέλθει στον αιώνα της παγκοσμιοποίησης, σε ένα νέο περιβάλλον ευμετάβλητο, αβέβαιο, σύνθετο και αμφίρροπο (Volatile, Uncertain, Complex, Ambiguous, VUCA), το οποίο επηρεάζει το οργανωτικό περιβάλλον της δημόσιας διοίκησης γενικά και της τοπικής αυτοδιοίκησης ειδικότερα. Οι επικεφαλής των διοικητικών μονάδων καλούνται να διαχειριστούν τις προσδοκίες των διαφόρων ενδιαφερομένων και των δημοσίων υπαλλήλων, να αντιμετωπίσουν συστημικά προβλήματα, να διοικήσουν αποτελεσματικά τη μονάδα τους και ταυτόχρονα να τη μετασχηματίσουν. Υπάρχει ανάγκη για νέα συστήματα τα οποία θα υποστηρίζουν την πολυμεταβλητή προσέγγιση και θα είναι τεχνολογικά προηγμένα, ώστε να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στις νέες αυτές προκλήσεις.
Το «Blockchain ως Υπηρεσία» (Blockchain as a Service, BaaS) γίνεται ένα υποδειγματικό διοικητικό εργαλείο με τη χρήση σύγχρονης τεχνολογίας για τις υπηρεσίες της Κεντρικής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Το Blockchain είναι μια κρυπτογραφημένη δικτυωμένη βάση δεδομένων, με ένα κατανεμημένο σύστημα αρχειοθέτησης σε υπολογιστές, που έχει σχεδιαστεί για να επιτρέπει τη δημιουργία απαραβίαστων αρχείων σε πραγματικό χρόνο για κάθε συναλλαγή που περιέχει αξία, όπως πιστοποιητικά, πληρωμές, προμήθεια αγαθών, εργασία κ.λπ. Το καινοτόμο στοιχείο της τεχνολογίας «Blockchain ως Υπηρεσία» εξελίσσεται σε ισχυρό εργαλείο για την ενίσχυση της παροχής δημόσιων υπηρεσιών.
Στο πλαίσιο αυτό, η ευθύνη των διοικητικών οργάνων είτε σε κεντρικό, είτε σε τοπικό επίπεδο είναι η ανάπτυξη, η συντήρηση, η χρήση και η δημοσιοποίηση φιλικών προς τους χρήστες (δημόσιους υπαλλήλους ή πολίτες) βάσεων δεδομένων. Επιπροσθέτως, μια σημαντική πτυχή που πρέπει να επιλυθεί κατά την υιοθέτηση ενός τεχνολογικού συστήματος «Blockchain ως υπηρεσία» είναι η διαφάνεια και η διαλειτουργικότητα των συναλλαγών σε αυτές τις πλατφόρμες.
Οι βασικοί τομείς για το «Blockchain ως Υπηρεσία» στην Τοπική Αυτοδιοίκηση περιλαμβάνουν:
α) την παράδοση γνήσιων εγγράφων (ταυτότητα, πιστοποιητικά οικογενειακής κατάστασης, διπλώματα, άδειες, πιστοποιητικά ιδιοκτησίας, έγγραφα υγείας και κοινωνικής πολιτικής, άδειες διαφόρων ειδών κ.λπ,);
β) τα αρχειακά συστήματα της τοπικής αυτοδιοίκησης (αποφάσεις δημοτικών συμβουλίων και τα δημόσια αρχεία τους, φάκελοι προσωπικού, σχέδια και προγράμματα χρηματοδότησης, πολεοδομικά σχέδια, πάσης φύσεως στρατηγικά σχέδια κ.λπ.); και
γ) τα συστήματα δημοσιονομικής διαχείρισης (τοπικά έσοδα, τοπικοί φόροι, προϋπολογισμός, λογιστική, οικονομικές συναλλαγές, τέλη, πρόστιμα, δαπάνες δημοσίων έργων, κρατικές και άλλες επιδοτήσεις κ.λπ.).
Ταυτόχρονα, η τεχνολογία Blockchain και οι εφαρμογές της θα πρέπει να συνδέονται με την έννοια της ενίσχυσης της ανθεκτικότητας στο διοικητικό σύστημα των δημόσιων υπηρεσιών. Αυτό αναφέρεται στην ικανότητα ενός συστήματος να είναι έτοιμο να αντιμετωπίσει ή να ανακάμψει γρήγορα από ένα σφάλμα και να διατηρήσει τη σταθερότητα των υπηρεσιών και την αξιοπιστία του ενόψει επικείμενων επικίνδυνων γεγονότων. Με αυτή την προσέγγιση, το «Blockchain ως Υπηρεσία» υποστηρίζει τη συστημική ανθεκτικότητα των υπηρεσιών της Κεντρικής Διοίκησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και την ανταπόκρισή τους στις ανάγκες των πολιτών.
Το «Blockchain ως Υπηρεσία» στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, η οποία είναι ένας δημόσιος οργανισμός θα πρέπει επίσης να σχετίζεται με μια μεθοδολογία, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον εντοπισμό, τη μέτρηση, την παρακολούθηση και τον έλεγχο των κινδύνων που προκύπτουν από τη διοικητική, οικονομική και τεχνική διαχείριση και που σχετίζονται με τις τοπικές υποθέσεις. Με αυτόν τον τρόπο, η διαχείριση κινδύνων προωθεί τη διαφάνεια προς τους ενδιαφερόμενους φορείς σχετικά με το σε ποιους κινδύνους εκτίθεται ο οργανισμός, επίσης σε πόσο και πώς μπορεί να τους μετριάσει ή να τους εξαλείψει.
Τα τοπικά διοικητικά όργανα και οι επικεφαλής πρέπει να αναγνωρίζουν συνεχώς τους κινδύνους για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί, στο ίδιο πλαίσιο με τη διασφάλιση της συνέχειας στην κοινωνική υπηρεσία και την ανάπτυξη των οργανωτικών στόχων, με την υιοθέτηση της τεχνολογίας Blockchain. Όλα αυτά θα πρέπει να συνάδουν με το όραμα και την αποστολή τους για την ικανοποίηση των προσδοκιών των ενδιαφερομένων μερών και των πολιτών τους.
Λέξεις κλειδιά
Blockchain, Δημόσιες Υπηρεσίες, Ανθεκτικότητα, Τοπική Αυτοδιοίκηση
Ι. Εισαγωγή
Σε έναν αιώνα έντονης παγκοσμιοποίησης, έχουμε ένα πλαίσιο που επηρεάζει το οργανωτικό περιβάλλον της δημόσιας διοίκησης γενικά και της τοπικής αυτοδιοίκησης ειδικότερα. Αντιμετωπίζοντας μια συνεχή σειρά κρίσεων και ραγδαίων αλλαγών, η έννοια της βιώσιμης, έξυπνης και φιλικής προς τον πολίτη διακυβέρνησης έχει καταστεί βασικό ζήτημα για κάθε σύστημα δημόσιας διακυβέρνησης, είτε κεντρικό είτε τοπικό.
Στις αρχές της 2ης χιλιετίας, έχουμε εισέλθει σε ένα νέο περιβάλλον λειτουργίας Volatile, Uncertain, Complex and Ambiguous (VUCA) (Bennet-Lemoine, 2014), και αυτό είναι το αρχικό αντικείμενο της ανάλυσης.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ανάγκη εξεύρεσης νέων τρόπων για βιώσιμη διακυβέρνηση έχει καταστεί κεντρικό ζήτημα για την οικοδόμηση ενός αποτελεσματικού και υπεύθυνου μοντέλου δημόσιας οργάνωσης είτε για το κεντρικό κράτος, είτε για την τοπική αυτοδιοίκηση. Το κύριο αντικείμενο της ανάλυσης είναι η χρήση της τεχνολογίας «Blockchain ως Υπηρεσίας» για την οργάνωση της κεντρικής και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Στην κατεύθυνση αυτή, ο κύριος στόχος είναι η αύξηση της διοικητικής αποτελεσματικότητας και της βιωσιμότητας στις υπηρεσίες της τοπικής αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα.
Το επόμενο στάδιο της ανάλυσης είναι η χρήση της τεχνολογίας Blockchain και των εφαρμογών της για την ενίσχυση της Ανθεκτικότητας στο διοικητικό σύστημα των δημόσιων υπηρεσιών. Με την προσέγγιση αυτή, το «Blockchain ως Υπηρεσία» υποστηρίζει τη συστημική ανθεκτικότητα των υπηρεσιών της Κεντρικής & Τοπικής Αυτοδιοίκησης και την ανταπόκριση τους στις ανάγκες των πολιτών.
Το «Blockchain ως Υπηρεσία» στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, της οποίας οι φορείς εντάσσονται στους δημόσιους οργανισμούς, θα πρέπει να σχετίζεται με μια μεθοδολογία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον εντοπισμό, τη μέτρηση, την παρακολούθηση και τον έλεγχο των κινδύνων που προκύπτουν από τη διοικητική, οικονομική και τεχνική διαχείριση των τοπικών υποθέσεων. Με αυτό τον τρόπο, η διαχείριση κινδύνων που σχετίζονται με το «Blockchain ως Υπηρεσία» γίνεται μέρος της ανάλυσης, καθώς προωθεί και διασφαλίζει τη διαφάνεια προς τους ενδιαφερόμενους. Πρόκειται για έναν εξαιρετικό τρόπο μέτρησης των κινδύνων στους οποίους είναι εκτεθειμένος ο οργανισμός, επίσης, πόσο και πώς μπορεί να τους μετριάσει ή να τους εξαλείψει.
Η ανάλυση ολοκληρώνεται με τη λειτουργία των δημόσιων υπηρεσιών στην κεντρική και στην τοπική αυτοδιοίκηση σε ένα περιβάλλον αστάθειας, αβεβαιότητας, πολυπλοκότητας και ασάφειας που δημιουργεί την ανάγκη για την τεχνολογία «Blockchain ως υπηρεσία» για τις υπηρεσίες της κεντρικής και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Αυτή η χρήση της τεχνολογίας Blockchain ενισχύει τη συστημική Ανθεκτικότητα των Υπηρεσιών της Κεντρικής & Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ανοίγει το δρόμο για την εισαγωγή της μεθοδολογίας Διαχείρισης Κινδύνου στη διαχείριση των δημοτικών υπηρεσιών.
Προς αυτή την κατεύθυνση, τα τοπικά διοικητικά όργανα και οι επικεφαλής πρέπει να αναγνωρίζουν συνεχώς τους κινδύνους για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί, εκτός από τη διασφάλιση της συνέχειας στην δημοτική και περιφερειακή υπηρεσία και την ανάπτυξη των οργανωτικών στόχων με την υιοθέτηση της τεχνολογίας Blockchain. Όλα αυτά θα πρέπει να συνάδουν με το όραμα και την αποστολή τους για την ικανοποίηση των προσδοκιών των ενδιαφερομένων μερών και των πολιτών τους.
ΙΙ. Λειτουργία σε ένα Περιβάλλον Αστάθειας, Αβεβαιότητας, Πολυπλοκότητας και Ασάφειας
Στον 21ο αιώνα, τα κράτη, οι φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, οι οικονομίες σε παγκόσμιο, εθνικό και τοπικό επίπεδο και οι κοινωνίες γενικότερα έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν ότι σταδιακά αναδύεται ένα νέο παγκόσμιο πλαίσιο με τα ακόλουθα κύρια χαρακτηριστικά: Μεταβλητότητα, αβεβαιότητα, πολυπλοκότητα και ασάφεια (VUCA). Αυτά τα χαρακτηριστικά VUCA περιγράφουν το περιβάλλον στο οποίο πρέπει να λειτουργεί κάθε κρατικός ή τοπικός οργανισμός διακυβέρνησης με στόχο την επίτευξη αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας.
Το VUCA είναι ένα ακρωνύμιο – που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1987, βασισμένο στις θεωρίες ηγεσίας των Warren Bennis και Burt Nanus – με στόχο να περιγράψει ή ακόμη και να προβληματίσει σχετικά με την αστάθεια, την αβεβαιότητα, την πολυπλοκότητα και την ασάφεια των γενικών συνθηκών και καταστάσεων κάτω από τις οποίες πρέπει να ενεργήσει ένας διευθυντής (Bennis, W. Nanus, B., 1985). Επίσης, ο όρος VUCA χρησιμοποιήθηκε γενικά τη δεκαετία του 1990 προκειμένου να χαρακτηρίσει τις ιδιαιτερότητες του περιβάλλοντος στο οποίο διεξάγονται οι στρατιωτικές επιχειρήσεις. (Halamka, J., 2011, σ. 30)
IIα. Ορισμός των στοιχείων του περιβάλλοντος VUCA
Το πλαίσιο VUCA χαρακτηρίστηκε με επιτυχία από τους Bennet και Lemoine, στο Harvard Business Review, το 2014, ως το νέο περιβάλλον VUCA για τη διοίκηση ( Bennett, N., Lemoine, G. J., 2014, σ. 27).
Σχήμα 1. Μεταβλητότητα, αβεβαιότητα, πολυπλοκότητα και ασάφεια (VUCA).
Πηγή: J., 2014, σ. 27.
Το περιβάλλον αυτό επηρεάζει άμεσα την πολιτική και τις λειτουργίες σε κάθε πολιτεία, τοπική αυτοδιοίκηση, ακόμη και σε κάθε ιδιωτικό φορέα ή οργανισμό. Στο βαθμό αυτό, οι υπηρεσίες της δημόσιας διοίκησης δέχονται έντονες πιέσεις για να αντιμετωπίσουν, να χειριστούν και να ελέγξουν αυτές τις ραγδαίες αλλαγές στην εφαρμογή των πολιτικών και των επιχειρησιακών λειτουργιών τους.
Το VUCA περιλαμβάνει τέσσερις διαφορετικούς τύπους προκλήσεων, που απαιτούν εξίσου τέσσερις διαφορετικούς τύπους απαντήσεων. Η ανάλυση που ακολουθεί αποτελεί μια προσπάθεια να οριστούν τα προαναφερθέντα τέσσερα στοιχεία του VUCA:
ΜΕΤΑΒΛΗΤΟΤΗΤΑ: Η μεταβλητότητα είναι η συνιστώσα V (Volatile) της VUCA.
Η μεταβλητότητα αναφέρεται στις διαφορετικές καταστάσεις όσον αφορά την κοινωνική κατηγοριοποίηση των ανθρώπων λόγω συγκεκριμένων χαρακτηριστικών ή αντιδράσεων, που ξεχωρίζουν κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης κατάστασης. Όταν οι άνθρωποι αντιδρούν/ενεργούν με βάση μια συγκεκριμένη κατάσταση, υπάρχει η πιθανότητα το κοινό να τους κατηγοριοποιήσει σε μια διαφορετική ομάδα από ό,τι ήταν σε μια προηγούμενη κατάσταση. Αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να αντιδρούν διαφορετικά σε μεμονωμένες καταστάσεις λόγω κοινωνικών ή περιβαλλοντικών ενδείξεων. Η ιδέα ότι τα καταστασιακά συμβάντα οδηγούν σε συγκεκριμένη κοινωνική κατηγοριοποίηση είναι γνωστή ως αστάθεια και αποτελεί μία από τις κύριες πτυχές της θεωρίας της αυτοκατηγοριοποίησης (Bodenhausen, G. V., Peery, D., 2009).
Καθώς ζούμε σε έναν κόσμο που αλλάζει συνεχώς και γίνεται κάθε μέρα και πιο ασταθής, γινόμαστε μάρτυρες μικρών και μεγάλων αλλαγών που γίνονται όλο και πιο απρόβλεπτες, δραματικές και συχνές. Καθώς τα γεγονότα εκτυλίσσονται με εντελώς απροσδόκητους τρόπους, καθίσταται αδύνατο να προσδιορίσουμε την αιτία και το αποτέλεσμα.
ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ: Η αβεβαιότητα είναι η συνιστώσα U (Uncertainty) του VUCA.
Η αβεβαιότητα στο πλαίσιο VUCA είναι όταν η διαθεσιμότητα ή η προβλεψιμότητα των πληροφοριών στα γεγονότα είναι άγνωστη. Η αβεβαιότητα εμφανίζεται συχνά σε ευμετάβλητα περιβάλλοντα που έχουν πολύπλοκη δομή και περιλαμβάνουν απρόβλεπτες αλληλεπιδράσεις που έχουν σημαντική αβεβαιότητα. Η αβεβαιότητα μπορεί να εμφανιστεί στην πρόθεση να υπονοηθεί αιτιώδης συνάφεια ή συσχέτιση μεταξύ των γεγονότων ενός κοινωνικού αντιληπτικού προσώπου και ενός στόχου. Καταστάσεις όπου υπάρχει είτε έλλειψη πληροφοριών για να αποδειχθεί γιατί μια αντίληψη επικρατεί, είτε διαθεσιμότητα πληροφοριών, αλλά έλλειψη αιτιώδους συνάφειας, είναι οι περιπτώσεις όπου η αβεβαιότητα είναι εμφανής.
Γίνεται όλο και πιο δύσκολο να προβλέψουμε τα γεγονότα ή να προβλέψουμε πώς αυτά θα εξελιχθούν, ενώ οι ιστορικές προβλέψεις και οι εμπειρίες του παρελθόντος χάνουν τη σημασία τους και σπάνια αποτελούν βάση για την πρόβλεψη της μορφής των πραγμάτων που θα έρθουν. Γίνεται σχεδόν αδύνατο να προγραμματιστούν επενδύσεις, ανάπτυξη και μεγέθυνση, καθώς γίνεται όλο και πιο αβέβαιο το πού οδεύει η πορεία των εξελίξεων.
ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ: Η πολυπλοκότητα είναι το συστατικό C (Complex) της VUCA.
Η πολυπλοκότητα αναφέρεται στη διασυνδεσιμότητα και την αλληλεξάρτηση πολλαπλών μεταβλητών σε ένα σύστημα. Κατά τη διεξαγωγή της έρευνας, η πολυπλοκότητα είναι ένα στοιχείο που οι μελετητές πρέπει να έχουν κατά νου. Τα αποτελέσματα ενός σκόπιμα ελεγχόμενου περιβάλλοντος είναι απροσδόκητα λόγω της μη γραμμικής αλληλεπίδρασης και των αλληλεξαρτήσεων εντός των διαφόρων ομάδων και κατηγοριών (Schick, A., Hobson, P., Ibisch, P., L., 2017).
Ο σύγχρονος κόσμος μας είναι πιο πολύπλοκος από ποτέ. Τα προβλήματα και οι επιπτώσεις τους είναι πολυεπίπεδα και δύσκολα κατανοητά. Τα κοινωνικά στρώματα αναμειγνύονται μεταξύ τους και καθιστούν αδύνατη την επισκόπηση του τρόπου με τον οποίο συνδέονται τα πράγματα με τα γεγονότα. Οι αποφάσεις περιορίζονται σε ένα μπερδεμένο πλέγμα αντιδράσεων και αντεπιδράσεων. Η επιλογή του μοναδικού σωστού μονοπατιού είναι συχνά αδύνατη.
ΑΣΑΦΕΙΑ: Η ασάφεια είναι το συστατικό Α (Ambiguity) της VUCA.
Η ασάφεια αναφέρεται όταν η γενική έννοια κάποιου πράγματος είναι ασαφής, ακόμη και όταν παρέχεται η κατάλληλη ποσότητα πληροφοριών. Η ασάφεια είναι παρόμοια με την έννοια της αβεβαιότητας, αλλά ορίζονται από διαφορετικούς παράγοντες. Η αβεβαιότητα είναι όταν οι σχετικές πληροφορίες δεν είναι διαθέσιμες και γνωστές, ενώ η ασάφεια όταν οι σχετικές πληροφορίες είναι διαθέσιμες, αλλά το γενικό νόημα εξακολουθεί να είναι άγνωστο. Οι κοινωνιολόγοι χρησιμοποιούν την ασάφεια για να προσδιορίσουν πώς και γιατί έχει αναπτυχθεί μια απάντηση.
Το “ένα μέγεθος για όλους” και οι “βέλτιστες πρακτικές” έχουν περάσει στο χθες. Σήμερα είναι σπάνιο τα πράγματα να είναι απολύτως σαφή ή να μπορούν να προσδιοριστούν με ακρίβεια. Η σύγχρονη διαχείριση στους οργανισμούς είναι πιο αντιφατική και παράδοξη από ποτέ, προκαλώντας τα προσωπικά μας συστήματα αξιών μέχρι τον πυρήνα. Σε έναν κόσμο όπου το “τι” υποχωρεί έναντι του “γιατί;” και του “πώς;”, η λήψη αποφάσεων απαιτεί θάρρος, επίγνωση και αποδοχή τυχόν αποτυχίας.
Σχήμα 2. Απεικόνιση της μεταβλητότητας, της αβεβαιότητας, της πολυπλοκότητας και της ασάφειας (VUCA).
Πηγή: https://celemi.com/blog/2019/business-acumen-vuca-world/
IIβ. Βήματα για την αντιμετώπση του περιβάλλοντος VUCA
Είναι γενικά αποδεκτό, ότι κάθε οργανισμός, ανεξάρτητα από το είδος της επιχείρησης ή τους στόχους του, βιώνει υψηλή δυναμική αλλαγών στο περιβάλλον – εσωτερικό και εξωτερικό- της λειτουργίας του. Αν και το περιβάλλον αυτό δημιουργεί μια αυξημένη αβεβαιότητα, η οποία μπορεί να θεωρηθεί ως απειλή, προσφέρει ταυτόχρονα μια σειρά από νέες δυνατότητες για αλλαγή και επιτυχία. (Χρηστάκης, Μ., 2019, σ. 4.)
Όσον αφορά την αναβάθμιση οποιασδήποτε οντότητας ή οργανισμού για να αντιμετωπίσει τις σύγχρονες απαιτήσεις, θα πρέπει να λάβει τα ακόλουθα μέτρα:
- θετική ανταπόκριση στις αλλαγές,
- χρήση των μεθοδολογιών SWOT και PESTEL (Δυνατά σημεία, Αδυναμίες, Ευκαιρίες και Απειλές – SWOT, και Πολιτικές, Οικονομικές, Κοινωνικές, Τεχνολογικές, Περιβαλλοντικές και Νομικές – PESTEL),
- εκπόνηση ενός στρατηγικού σχεδίου,
- εκπαίδευση των εμπλεκόμενων υπαλλήλων,
- ενίσχυση της ηγεσίας σε όλα τα επίπεδα, που θα πραγματοποιήσει όλες τις αλλαγές.
Όλα αυτά τα μέτρα θα πρέπει να σχεδιάζονται και να λειτουργούν ως μια συνεχής διαδικασία μάθησης και θα πρέπει επίσης να στοχεύουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικής θέσης του οργανισμού στο επιχειρησιακό του περιβάλλον, παρά το δημόσιο καθεστώς του (Johansen, B., 2013, σ. 12.).
Υπό αυτές τις συνθήκες, η αποτελεσματική διοίκηση και ηγεσία υπερβαίνει τα όρια και τις αρμοδιότητες του ενός και μοναδικού “ηγέτη” και ιεραρχικού προϊσταμένου διευθυντή, ο οποίος έχει την ικανότητα να ελέγχει, είτε με χαρισματικό τρόπο είτε με τη χρήση τεχνογνωσίας, προκειμένου να επιλύει “πολύπλοκα και ταχέως μεταβαλλόμενα” προβλήματα. Υπάρχει ανάγκη για νέες συστημικές προσεγγίσεις, που θα επιτρέψουν σε κάθε οργανισμό να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις νέες προκλήσεις μέσω μιας πολυμεταβλητής και τεχνολογικά προηγμένης προσέγγισης.
Σχήμα 3. Οδηγός προσέγγισης των γεγονότων στις τέσσερις κατηγορίες VUCA.
Τα ευμετάβλητα, αβέβαια, σύνθετα και διφορούμενα χαρακτηριστικά αποτελούν σήμερα την πραγματικότητα της καθημερινής διαχείρισης των κρατικών και τοπικών κυβερνητικών οργανισμών.(Saha, C. S., 2015, σελ. 24- Ohanian, A., 2012, σελ. 19-23). Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, προκύπτει ένα ευρύ φάσμα νέων προκλήσεων που πρέπει να διαχειριστούν οι μάνατζερ ή οι ηγέτες (Bennett, N., Lemoine, G. J., 2014, σελ. 27.), καθορίζοντας τις κατευθύνσεις των αλλαγών που πρέπει να ακολουθήσει ο οργανισμός. Είναι επίσης ζωτικής σημασίας να αποσαφηνιστούν οι στόχοι του οργανισμού και η ικανότητα του ηγέτη του να τους επιτύχει (Casey, G.W., 2014, σ. 75).
IIγ. Στρατηγική διαχείριση που απαιτείται για την κεντρική και την τοπική αυτοδιοίκηση
Στα διοικητικά όργανα του δημόσιου τομέα -κεντρικού και τοπικού-, οι διαχειριστές τους πρέπει να αναπτύξουν δεξιότητες στρατηγικής διοίκησης και να εξελίξουν αυτές τις δεξιότητες σε αποτελεσματική ηγεσία με λογοδοσία, δηλαδή να καλύψουν τις ανάγκες των πολιτών, τους οποίους καλούνται να υπηρετήσουν. Η απαίτηση αυτή καθίσταται ολοένα και μεγαλύτερη στο δημόσιο τομέα και στις υπηρεσίες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, προκειμένου να επιτύχουν τους στόχους τους.
Η διοίκηση ενός οργανισμού περιλαμβάνει επίσης τις δραστηριότητες καθορισμού της στρατηγικής του και του συντονισμού των προσπαθειών των υπαλλήλων του για την επίτευξη των στόχων του. Αυτό πραγματοποιείται με την κατάλληλη αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων (ανθρώπινων, οικονομικών, φυσικών, τεχνολογικών). Ο όρος “διοίκηση” θα μπορούσε επίσης να αναφέρεται στην ηγεσία και συγκεκριμένα στους πραγματικούς διαχειριστές του οργανισμού.
Προκειμένου να εφαρμοστεί μια επιτυχημένη διαδικασία στρατηγικής διαχείρισης, με στόχο την αποτελεσματική λειτουργία ενός οργανισμού σε ένα περιβάλλον VUCA, υπάρχει η προϋπόθεση ενός κυκλικού στρατηγικού σχεδιασμού. Αυτός περιλαμβάνει και διασυνδέει το όραμα του οργανισμού με το περιβάλλον στο οποίο λειτουργεί, με την κατάλληλη ανάλυση των δεδομένων, με το σχετικό σχεδιασμό δράσεων, με τον καθορισμό προτεραιοτήτων, με την εφαρμογή των πολιτικών και την παράδοση των αποτελεσμάτων και τέλος με μια διαδικασία αξιολόγησης και αναθεώρησης του σχεδιασμού.
Σχήμα 4. Κύκλος ζωής στρατηγικού σχεδιασμού.
Προς αυτή την κατεύθυνση, η Νέα Κανονικότητα από πλευράς διοίκησης και λήψης αποφάσεων στην Κεντρική και Τοπική Διοίκηση είναι η εφαρμογή μιας στρατηγικής από VUCA σε VUCA, ως εξής:
(V) Volatility η μεταβλητότητα
μετατρέπεται V σε όραμα Vision
(U) Uncertainty η αβεβαιότητα U σε κατανόηση Understanding
(C) Complexity η πολυπλοκότητα C σε σαφήνεια Clarity
(Α) Ambiguity η αμφισημία Α σε ευελιξία Agility
ΙΙΙ. Τεχνολογία Blockchain ως Υπηρεσία για την Κεντρική και την Τοπικής Αυτοδιοίκηση
Η σύγχρονη τεχνολογία επιτρέπει στους ανθρώπους να επικοινωνούν και να αλληλεπιδρούν άμεσα με τη χρήση φωνητικών κλήσεων, βιντεοκλήσεων, μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, μηνυμάτων κ.λπ. με τις αντίστοιχες συσκευές. Η τεχνολογία blockchain έρχεται να αλλάξει ριζικά αυτή την ακολουθία.
IIIα. Ορισμός του Blockchain
Το blockchain είναι ένα κοινόχρηστο, αμετάβλητο λογιστικό βιβλίο, που διευκολύνει τη διαδικασία καταγραφής συναλλαγών και εντοπισμού δεδομένων και περιουσιακών στοιχείων σε ένα επιχειρηματικό δίκτυο. Ένα περιουσιακό στοιχείο μπορεί να είναι υλικό (σπίτι, αυτοκίνητο, μετρητά, γη) ή άυλο (πνευματική ιδιοκτησία, διπλώματα ευρεσιτεχνίας, πνευματικά δικαιώματα, εμπορική επωνυμία). Σχεδόν οτιδήποτε έχει αξία μπορεί να ακολουθείται και να είναι διαπραγματεύσιμο και εξελίξιμο σε ένα δίκτυο blockchain, μειώνοντας τον κίνδυνο και μειώνοντας το κόστος για όλους τους εμπλεκόμενους. Το blockchain είναι ζωτικής σημασίας, καθώς οι συναλλαγές, οι επιχειρήσεις και η διοίκηση βασίζονται σε πληροφορίες. Όσο πιο γρήγορα λαμβάνονται και όσο πιο ακριβείς είναι, τόσο μεγαλύτερη αξία έχουν και τόσο καλύτερο αποτέλεσμα φέρνουν. Η αλυσίδα μπλοκ (block) είναι ιδανική για την παροχή αυτών των πληροφοριών, επειδή παρέχει άμεσες, κοινές και απολύτως διαφανείς πληροφορίες, που αποθηκεύονται σε ένα αμετάβλητο βιβλίο, στο οποίο έχουν πρόσβαση μόνο τα μέλη του δικτύου που έχουν λάβει άδεια. Ένα δίκτυο blockchain μπορεί να παρακολουθεί παραγγελίες, πληρωμές, λογαριασμούς, παραγωγή και πολλά άλλα. Επιπλέον, καθώς τα μέλη μοιράζονται μια ενιαία άποψη της αλήθειας, μπορούν να δουν όλες τις λεπτομέρειες μιας συναλλαγής από άκρη σε άκρη, προσδίδοντας στο σύστημα μεγαλύτερη αξία και εμπιστοσύνη, καθώς και νέες μορφές αποδοτικότητας, αλλά και ευκαιρίες (www.ibm.com/topics/what-is-blockchain).
Η αρχέτυπη εφαρμογή του blockchain χρονολογείται από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, όταν ο επιστήμονας υπολογιστών Stuart Haber και ο φυσικός W. Scott Stornetta εφάρμοσαν κρυπτογραφικές τεχνικές σε μια αλυσίδα μπλοκ ως έναν τρόπο για την εξασφάλιση ψηφιακών εγγράφων από την ενδεχόμενη αλλοίωση δεδομένων.
Το blockchain είναι ένας ψηφιακός, συνεχώς αυξανόμενος κατάλογος εγγραφών δεδομένων.
Ένας τέτοιος κατάλογος αποτελείται από πολλά μπλοκ δεδομένων, τα οποία είναι οργανωμένα με χρονολογική σειρά και συνδέονται και ασφαλίζονται με κρυπτογραφικές αποδείξεις (https://academy.binance.com/en/articles/how-does-blockchain-work).
Αυτή η εφαρμογή ως έργο ενέπνευσε τους Dave Bayer, Hal Finney και πολλούς άλλους επιστήμονες πληροφορικής και ενθουσιώδεις της κρυπτογραφίας – γεγονότα που τελικά οδήγησαν στη δημιουργία του Bitcoin, ως το πρώτο αποκεντρωμένο σύστημα ηλεκτρονικών μετρητών (ή απλώς το πρώτο κρυπτονόμισμα). Στην πραγματικότητα, το παλαιότερο, ασφαλέστερο και μεγαλύτερο δίκτυο blockchain είναι το Bitcoin, το οποίο σχεδιάστηκε με έναν προσεκτικό και ισορροπημένο συνδυασμό κρυπτογραφίας και θεωρίας παιγνίων. Αν και η τεχνολογία blockchain είναι παλαιότερη από τα κρυπτονομίσματα, μόλις μετά τη δημιουργία του Bitcoin το 2008, άρχισε να αναγνωρίζεται η δυναμική της. Έκτοτε, το ενδιαφέρον για την τεχνολογία blockchain αυξάνεται σταδιακά με μεγαλύτερο ρυθμό.
Ως εκ τούτου, η τεχνολογία Blockchain λειτουργεί ως ένα αποκεντρωμένο, κατανεμημένο και δημόσιο ψηφιακό βιβλίο, το οποίο είναι υπεύθυνο για την τήρηση ενός μόνιμου αρχείου (blockchain), όλων των προηγουμένως επιβεβαιωμένων συναλλαγών. Οι συναλλαγές blockchain πραγματοποιούνται σε ένα δίκτυο ομότιμων υπολογιστών (κόμβων) με παγκόσμια κατανομή. Κάθε κόμβος διατηρεί ένα αντίγραφο της αλυσίδας μπλοκ και συμβάλλει στη λειτουργία και την ασφάλεια του δικτύου.
Ως τεχνολογία κατανεμημένου λογιστικού βιβλίου (DLT), το Blockchain έχει σχεδιαστεί σκόπιμα, ώστε να είναι εξαιρετικά ανθεκτικό σε τροποποιήσεις και απάτες (όπως η διπλή εγγραφή). Η τεχνολογία blockchain θα μπορούσε να προσαρμοστεί και να εφαρμοστεί σε δραστηριότητες, όπως: οι πληρωμές, η υγειονομική περίθαλψη, η ασφάλιση, η εφοδιαστική αλυσίδα, το Διαδίκτυο των Πραγμάτων (Internet of Things, IOT) κ.λπ. Αν και σχεδιάστηκε για να λειτουργεί ως κατανεμημένο βιβλίο (σε αποκεντρωμένα συστήματα), μπορεί επίσης να αναπτυχθεί σε κεντρικά συστήματα ως τρόπος διασφάλισης της ακεραιότητας των δεδομένων ή μείωσης του λειτουργικού κόστους.
IIIβ. Εργασία με Blockchain
Το blockchain αποτελείται από μια σταθερή αλυσίδα μπλοκ, καθένα από τα οποία αποθηκεύει έναν κατάλογο προηγουμένως επιβεβαιωμένων συναλλαγών. Δεδομένου ότι το δίκτυο blockchain συντηρείται από μυριάδες υπολογιστές, που είναι διασκορπισμένοι σε όλο τον κόσμο, λειτουργεί ως αποκεντρωμένη βάση δεδομένων (ή λογιστικό βιβλίο). Αυτό σημαίνει ότι κάθε συμμετέχων (κόμβος) διατηρεί ένα αντίγραφο των δεδομένων της αλυσίδας μπλοκ, ενώ επικοινωνούν μεταξύ τους για να διασφαλίσουν ότι βρίσκονται όλοι στην ίδια σελίδα (ή μπλοκ). Ως εκ τούτου, οι συναλλαγές blockchain πραγματοποιούνται στο πλαίσιο ενός παγκόσμιου δικτύου ομότιμων κόμβων.
Στο Blockchain κάθε συναλλαγή που πραγματοποιείται, καταγράφεται ως “μπλοκ” δεδομένων. Αυτές οι συναλλαγές δείχνουν την κίνηση ενός περιουσιακού στοιχείου που μπορεί να είναι υλικό (ένα προϊόν) ή άυλο (πνευματικό). Το μπλοκ δεδομένων μπορεί να καταγράφει τις πληροφορίες της επιλογής σας: ποιος, τι, πότε, πού, πόσο και ακόμη και την κατάσταση – όπως η θερμοκρασία ενός φορτίου τροφίμων. Κάθε μπλοκ συνδέεται με τα προηγούμενα και τα επόμενα. Αυτά τα μπλοκ σχηματίζουν μια αλυσίδα δεδομένων καθώς ένα περιουσιακό στοιχείο μετακινείται από τόπο σε τόπο ή η ιδιοκτησία αλλάζει χέρια. Τα μπλοκ επιβεβαιώνουν τον ακριβή χρόνο και την αλληλουχία των συναλλαγών και τα μπλοκ συνδέονται με ασφάλεια μεταξύ τους για να αποτρέψουν την αλλοίωση οποιουδήποτε μπλοκ ή την εισαγωγή ενός μπλοκ μεταξύ δύο υφιστάμενων μπλοκ.
Οι συναλλαγές μπλοκάρονται μαζί σε μια μη αναστρέψιμη αλυσίδα: μια αλυσίδα μπλοκ. Κάθε πρόσθετο μπλοκ ενισχύει την επαλήθευση του προηγούμενου μπλοκ και συνεπώς ολόκληρης της αλυσίδας μπλοκ. Αυτό καθιστά την αλυσίδα μπλοκ απαραβίαστη, παρέχοντας το βασικό πλεονέκτημα της αμετάβλητης λειτουργίας. Αυτό απομακρύνει την πιθανότητα αλλοίωσης από έναν κακόβουλο παράγοντα – και δημιουργεί ένα βιβλίο συναλλαγών που τα άλλα μέλη του δικτύου εμπιστεύονται.
IIIγ. Συνιστώσες του Blockchain
Υπάρχουν πέντε στοιχεία που χαρακτηρίζουν το blockchain. Αυτά είναι τα εξής: Διανομή, Κρυπτογράφηση, Αμεταβλητότητα, Συμβολισμός Αξίας, Αποκέντρωση.
Διανομή (Distribution): Οι συμμετέχοντες στην αλυσίδα μπλοκ βρίσκονται φυσικά μακριά ο ένας από τον άλλο και συνδέονται σε ένα δίκτυο με τεχνολογία κατανεμημένου βιβλίου. Όλοι οι συμμετέχοντες στο δίκτυο έχουν πρόσβαση στο κατανεμημένο βιβλίο και στην αμετάβλητη καταγραφή των συναλλαγών του, οι οποίες καταγράφονται μόνο μία φορά, μη παρέχοντας τη δυνατότητα της επανάληψης της προσπάθειας. Κάθε συμμετέχων που διαχειρίζεται έναν πλήρη κόμβο διατηρεί ένα πλήρες αντίγραφο του λογιστικού βιβλίου, το οποίο ενημερώνεται με τις νέες συναλλαγές, καθώς αυτές πραγματοποιούνται.
Κρυπτογράφηση (Encryption): Το blockchain χρησιμοποιεί τεχνολογίες, όπως δημόσια και ιδιωτικά κλειδιά για την ασφαλή και ημι-ανώνυμη καταγραφή των δεδομένων στα μπλοκ (οι συμμετέχοντες έχουν ψευδώνυμα). Οι συμμετέχοντες μπορούν να ελέγχουν την ταυτότητά τους και άλλες προσωπικές πληροφορίες και να μοιράζονται μόνο ό,τι χρειάζεται σε μια συναλλαγή.
Αμετάβλητο (Immutability): Οι ολοκληρωμένες συναλλαγές υπογράφονται κρυπτογραφικά, φέρουν χρονοσήμανση και προστίθενται διαδοχικά στο λογιστικό βιβλίο. Κανένας συμμετέχων δεν μπορεί να αλλάξει ή να αλλοιώσει μια συναλλαγή μετά την καταγραφή της στο κοινόχρηστο βιβλίο. Εάν μια εγγραφή συναλλαγής περιλαμβάνει ένα σφάλμα, πρέπει να προστεθεί μια νέα συναλλαγή για να αντιστραφεί το σφάλμα και οι δύο συναλλαγές είναι τότε ορατές. Οι εγγραφές μπορούν να τροποποιηθούν, όταν οι συμμετέχοντες συμφωνήσουν ότι αυτό είναι απαραίτητο.
Συμβολισμός Αξίας (Tokenization): Οι συναλλαγές και άλλες αλληλεπιδράσεις σε μια αλυσίδα μπλοκ περιλαμβάνουν την ασφαλή ανταλλαγή αξίας. Η αξία έχει τη μορφή μάρκας -που συμβολίζει μια αξία-, αλλά μπορεί να αντιπροσωπεύει οτιδήποτε, από χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία έως δεδομένα και φυσικά περιουσιακά στοιχεία. Τα κουπόνια ή μάρκες επιτρέπουν επίσης στους συμμετέχοντες να ελέγχουν τα προσωπικά τους δεδομένα, μια θεμελιώδης κινητήρια δύναμη της επιχειρηματικής υπόθεσης του blockchain.
Αποκέντρωση (Decentralization): Τόσο οι πληροφορίες του δικτύου, όσο και οι κανόνες για τον τρόπο λειτουργίας του δικτύου διατηρούνται από τους κόμβους του κατανεμημένου δικτύου λόγω ενός μηχανισμού συναίνεσης. Αποκέντρωση σημαίνει ότι καμία μεμονωμένη οντότητα δεν ελέγχει όλους τους υπολογιστές ή τις πληροφορίες ή δεν υπαγορεύει τους κανόνες.
Σχήμα 6. Πέντε συστατικά στοιχεία του Blockchain.
Πηγή: https://www.gartner.com/smarterwithgartner/the-cios-guide-to-blockchain
Είναι καίριας σημασίας να κατανοήσουμε καθένα από τα παραπάνω πέντε στοιχεία και πώς συνδυάζονται για να σχηματίσουν μια πραγματική αλυσίδα μπλοκ, καθώς δίνουν στα στελέχη που λαμβάνουν τις αποφάσεις στη διοίκηση, το πλαίσιο για να εξηγήσουν την τεχνολογία που εμπλέκεται.
IIIδ. Blockchain και Διαδίκτυο των Πραγμάτων (IoT)
Όταν είναι σωστά δομημένη και κατασκευασμένη, η τεχνολογία blockchain προσφέρει λύση στο πρόβλημα της ασφάλειας και της ιδιωτικότητας στο περιβάλλον του Διαδικτύου των Πραγμάτων (IoT), παρέχοντας ένα νέο υπολογιστικό επίπεδο, όπου τα δεδομένα μπορούν να επεξεργαστούν για να αναλυθούν με ασφάλεια, παραμένοντας παράλληλα και ιδιωτικά.
Υπάρχει σαφής διαφορά μεταξύ του Διαδικτύου των Πραγμάτων (IoT) και του Blockchain:
-Το Διαδίκτυο των Πραγμάτων (IoT) είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη συνεχιζόμενη διάδοση στη ζωή μας των συσκευών που είναι πάντα συνδεμένες και συλλέγουν δεδομένα στην επαγγελματική και προσωπική μας ζωή.
-Το Blockchain είναι ένα κρυπτογραφημένο, κατανεμημένο σύστημα αρχειοθέτησης υπολογιστών που έχει σχεδιαστεί για να επιτρέπει τη δημιουργία απαραβίαστων αρχείων σε πραγματικό χρόνο.
Σχήμα 7. Συσκευές Διαδικτύου των Πραγμάτων (IoT).
Πηγή: https://www.freepik.com/premium-vector/internet-things-icon-set_2401207.htm
Υπάρχουν πολλοί λόγοι που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας προκειμένου να σχεδιάσουμε μια στρατηγική για τον συνδυασμό του Blockchain και του Internet of Things (IoT) στον ίδιο οργανισμό: (https://www.enterprisedigi.com/blockchain/articles/blockchain-iot-advantages)
1ος λόγος: Το ζήτημα της εποπτείας.
Με τις συναλλαγές δεδομένων να λαμβάνουν χώρα μεταξύ πολλαπλών δικτύων που ανήκουν και διαχειρίζονται από πολλαπλούς οργανισμούς, ένα μόνιμο, αμετάβλητο αρχείο σημαίνει ότι η κηδεμονία μπορεί να παρακολουθείται, καθώς τα δεδομένα ή τα φυσικά αγαθά περνούν μεταξύ των σημείων της αλυσίδας εφοδιασμού.
2ος λόγος: Η χρήση κρυπτογράφησης και κατανεμημένης αποθήκευσης.
Μετά τη διαδικασία κρυπτογράφησης, το αποτέλεσμα σημαίνει ότι τα δεδομένα μπορούν να είναι αξιόπιστα από όλα τα μέρη που συμμετέχουν στην παροχή.
3ος λόγος: Οι διευκολύνσεις “έξυπνων συμβολαίων” που παρέχονται από τα δίκτυα blockchain.
Για την επιτάχυνση των συναλλαγών, ένα σύνολο κανόνων – που ονομάζεται έξυπνο συμβόλαιο – αποθηκεύεται στην αλυσίδα μπλοκ και εκτελείται αυτόματα. Ένα έξυπνο συμβόλαιο μπορεί να ορίζει όρους για τη μεταφορά εταιρικών ομολόγων, να περιλαμβάνει όρους για την καταβολή ταξιδιωτικής ασφάλισης και πολλά άλλα. Υπάρχουν δίκτυα blockchain, όπως το Ethereum, που επιτρέπουν τη δημιουργία συμφωνιών για εγκαταστάσεις, οι οποίες θα εκτελούνται όταν πληρούνται οι προσυμφωνημένες προϋποθέσεις.
4ος λόγος: Η βελτίωση της συναλλαγής ασφαλείας.
Το blockchain προσφέρει τη δυνατότητα να βελτιώσει σημαντικά τη συνολική ασφάλεια του περιβάλλοντος IoT.
IIIε. Θετικές πτυχές του Blockchain για τις διοικητικές υπηρεσίες
Οι λειτουργίες των διοικητικών υπηρεσιών συχνά σπαταλούν προσπάθεια για διπλή τήρηση αρχείων και επικυρώσεις από τρίτους. Τα συστήματα τήρησης αρχείων μπορεί να είναι ευάλωτα στην απάτη και στις κυβερνοεπιθέσεις. Η περιορισμένη διαφάνεια μπορεί να επιβραδύνει την επαλήθευση των δεδομένων. Επιπλέον, με την άφιξη της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) και του Διαδικτύου των Πραγμάτων (IoT), ο όγκος των συναλλαγών έχει αυξηθεί δραματικά.
Όλα τα παραπάνω φέρνουν την ανάγκη για έναν καλύτερο και πιο αποτελεσματικό τρόπο επιχειρηματικής και διοικητικής λειτουργίας, όπως είναι το blockchain. Με το blockchain έχουμε στη διάθεσή μας ένα κατανεμημένο βιβλίο που μοιράζεται μεταξύ των μελών ενός δικτύου. Ως εκ τούτου, εξαλείφονται οι χρονοβόρες συμφωνίες αρχείων. Επιπλέον, έχουμε έναν ταχύτερο κύκλο συναλλαγών, καθώς διαθέτουμε ένα σαφές σύνολο κανόνων – που ονομάζεται έξυπνο συμβόλαιο – που μπορεί να εγκατασταθεί στην αλυσίδα μπλοκ και να εκτελεστεί αυτόματα.
Οι ακόλουθες είναι οι κύριες πτυχές του Blockchain που πρέπει να εισαχθούν για λειτουργία στις διοικητικές υπηρεσίες του οργανισμού:
Οικοδόμηση εμπιστοσύνης με τους πολίτες
Ένα βασικό χαρακτηριστικό των λύσεων που βασίζονται στην αλυσίδα μπλοκ είναι η διαφάνεια μέσω της αποκέντρωσης, η οποία επιτρέπει στα συμμετέχοντα μέρη να βλέπουν και να επαληθεύουν τα δεδομένα. Μια λύση blockchain για ορισμένες υπηρεσίες προς τους πολίτες θα μπορούσε να επιτρέψει την ανεξάρτητη επαλήθευση των στοιχείων της κεντρικής διοίκησης.
Μεγαλύτερη εμπιστοσύνη
Με το blockchain, ως μέλος ενός δικτύου μόνο για μέλη, μπορείτε να είστε σίγουροι ότι λαμβάνετε ακριβή και έγκαιρα δεδομένα και ότι τα εμπιστευτικά αρχεία σας στο blockchain θα κοινοποιούνται μόνο στα μέλη του δικτύου στα οποία έχετε ειδικά παραχωρήσει δικαίωμα πρόσβασης.
Μεγαλύτερη ασφάλεια
Απαιτείται συναίνεση για την ακρίβεια των δεδομένων από όλα τα μέλη του δικτύου και όλες οι επικυρωμένες συναλλαγές είναι αμετάβλητες, επειδή καταγράφονται μόνιμα. Κανείς, ούτε καν ο διαχειριστής του συστήματος, δεν μπορεί να διαγράψει μια συναλλαγή.
Προστασία ευαίσθητων δεδομένων
Οι παραβιάσεις προσωπικών δεδομένων έχουν γίνει γεγονός στο σύγχρονο ψηφιακό κόσμο. Ως προκαθορισμένος φορέας τήρησης αρχείων για το κοινωνικό σύνολο, οι κυβερνήσεις αποτελούν μεγάλους στόχους για τους εισβολείς πληροφοριακών συστημάτων (hackers). Αντί να αποδέχονται οι οργανισμοί αυτού του είδους τις επιθέσεις, που επιφέρουν μεγάλο κόστος στην επιχειρηματική και επιχειρησιακή δραστηριότητα τους στην εποχή της πληροφορίας, θα μπορούσαν αυτές να μετριαστούν ή να αποφευχθούν μέσω της υπεύθυνης ανάπτυξης δομών δεδομένων blockchain. Τέτοιες δομές δεδομένων αυξάνουν την ασφάλεια του δικτύου μειώνοντας τον κίνδυνο αποτυχίας από ένα μόνο σημείο και μπορούν να καταστήσουν την απόπειρα παραβίασης απαγορευτικά δύσκολη.
Μείωση του κόστους & βελτίωση της αποδοτικότητας
Οι οργανισμοί της κεντρικής και της τοπικής αυτοδιοίκησης πρέπει να εκπληρώνουν την αποστολή τους και ταυτόχρονα να διαχειρίζονται υπεύθυνα τους σπάνιους ή γενικότερα πεπερασμένους πόρους. Στο σωστό πλαίσιο, οι λύσεις blockchain θα μπορούσαν να εξορθολογήσουν τις διαδικασίες, να μειώσουν το φόρτο των ελέγχων, να αυξήσουν την ασφάλεια και να διασφαλίσουν την ακεραιότητα των δεδομένων.
IIIστ. Blockchain ως λύση για τη διακυβέρνηση
Το blockchain θα μπορούσε να αποτελέσει λύση για μια πιο αποτελεσματική και αποδοτική διακυβέρνηση. Το blockchain ως σύστημα παρέχει μια ανοικτή και αποκεντρωμένη βάση δεδομένων σε κάθε συναλλαγή που περιέχει αξία, όπως πιστοποιητικά, χρήματα, αγαθά, εργασία κ.λπ. Το Blockchain δημιουργεί ένα αρχείο για κάθε συναλλαγή που μπορεί να επαληθευτεί από ολόκληρη την κοινότητα.
Σχήμα 8. Καλή διακυβέρνηση.
Το «Blockchain ως Υπηρεσία» θα επιτρέψει στις δημόσιες υπηρεσίες είτε σε κεντρικό, είτε σε τοπικό κυβερνητικό επίπεδο να χρησιμοποιούν λύσεις βασισμένες στο υπολογιστικό νέφος, προκειμένου να δημιουργούν, να φιλοξενούν και να χρησιμοποιούν τις δικές τους εφαρμογές blockchain, έξυπνα συμβόλαια και γενικά λειτουργίες στην υποδομή blockchain, που θα αναπτύσσονται υπέρ των πολιτών. Τα συνολικά οφέλη και μειονεκτήματα του blockchain πρέπει να συζητηθούν προκειμένου να βρεθεί μια ισορροπία μεταξύ της ανάγκης για καινοτομία, της οικονομικής ανάπτυξης και της κοινωνικής βιωσιμότητας. Με τη σειρά τους, οι πολίτες θα έχουν πρόσβαση σε ένα φιλικό δίκτυο λειτουργιών blockchain για όλες τις δημόσιες υπηρεσίες, που θα συναλλάσσονται με την κεντρική ή την τοπική κυβέρνηση.
Το «Blockchain ως Υπηρεσία» γίνεται ένα υποδειγματικό διοικητικό εργαλείο με τη χρήση σύγχρονης τεχνολογίας για τις υπηρεσίες της Κεντρικής και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Στο πλαίσιο αυτό, η ευθύνη των διοικητικών οργάνων είτε σε κεντρικό, είτε σε τοπικό επίπεδο είναι η ανάπτυξη, η συντήρηση, η χρήση και η δημοσιοποίηση φιλικών βάσεων δεδομένων για τους χρήστες (δημόσιους υπαλλήλους ή πολίτες). Επιπροσθέτως, μια σημαντική ανησυχία που πρέπει να επιλυθεί κατά την υιοθέτηση ενός τεχνολογικού συστήματος «Blockchain ως Υπηρεσία» είναι η διαφάνεια και η διαλειτουργικότητα των συναλλαγών σε αυτές τις πλατφόρμες.
Εξερευνώντας το Blockchain από την οπτική γωνία της δημόσιας διοίκησης, υπάρχει ένα καινοτόμο δυναμικό από την τεχνολογία Blockchain για την παροχή δημόσιων υπηρεσιών. Οι οργανισμοί και οι φορείς της δημόσιας διοίκησης (σε κεντρικό και αυτοδιοικητικό επίπεδο) είναι ιδιαίτερα δεσμευμένοι με την κατασκευή, τη συντήρηση, τη χρήση, την αξιοποίηση και τη δημοσιότητα στοιχείων που εντάσσονται σε βάσεις δεδομένων.
Οι βασικοί τομείς για το Blockchain ως υπηρεσία στην Τοπική Αυτοδιοίκηση περιλαμβάνουν:
α) την παράδοση γνήσιων εγγράφων (ταυτότητα, πιστοποιητικά οικογενειακής κατάστασης, διπλώματα, άδειες, πιστοποιητικά ιδιοκτησίας, έγγραφα υγείας και κοινωνικής πολιτικής, άδειες διαφόρων ειδών κ.λπ,);
β) τα συστήματα αρχειοθέτησης της τοπικής αυτοδιοίκησης (αποφάσεις δημοτικών συμβουλίων και επιτροπών και τα δημόσια αρχεία τους, φάκελοι προσωπικού, σχέδια και προγράμματα χρηματοδότησης, πολεοδομικά σχέδια, στρατηγικά σχέδια κάθε είδους κ.λπ.; και
γ) τα συστήματα χρηματοδότησης και οικονομικής διαχείρισης (τοπικά έσοδα, τοπικοί φόροι, προϋπολογισμός, λογιστικά, οικονομικές συναλλαγές, τέλη, πρόστιμα, δαπάνες δημοσίων έργων, κρατικές και άλλες επιδοτήσεις κ.λπ.).
IV. Το Blockchain Ενισχύει τη Συστημική Ανθεκτικότητα των Υπηρεσιών της Κεντρικής και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Στο μέλλον, η παγκόσμια οικονομία θα προχωρήσει γρήγορα με την εισαγωγή της τεχνολογίας Blockchain, καθώς κάθε άτομο με σύνδεση στο διαδίκτυο θα έχει πρόσβαση στις συναλλαγές blockchain. Προς αυτή την κατεύθυνση, η αξιοποίηση των δυνατοτήτων του «Blockchain ως Υπηρεσία», θα επιτρέψει στις δημόσιες υπηρεσίες είτε σε επίπεδο κεντρικής, είτε σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης να χρησιμοποιούν λύσεις που βασίζονται στο σύννεφο (cloud), προκειμένου να δημιουργούν, να φιλοξενούν και να χρησιμοποιούν τις δικές τους εφαρμογές blockchain, έξυπνα συμβόλαια και γενικά λειτουργίες στην υποδομή blockchain, που θα αναπτυχθεί υπέρ των πολιτών.
Το blockchain είναι μια τεχνολογία δικτυωμένων βάσεων δεδομένων που έχει τρεις χαρακτηριστικές ιδιότητες:
-Πρώτον, είναι ανθεκτικό στην προσπάθεια παραποίησης.
Οι τεχνικές κρυπτογράφησης και τα δομικά χαρακτηριστικά του δικτύου, καθιστούν εξαιρετικά δύσκολη ή/και δαπανηρή την αλλοίωση των ιστορικών αρχείων. Με άλλα λόγια, το Blockchain είναι μια βάση δεδομένων μόνο για προσθήκες: μόνο νέες εγγραφές μπορούν να προστεθούν, ενώ παλαιότερες δεν μπορούν να διαγραφούν.
-Δεύτερον, είναι ανθεκτικό.
Η πραγματική κατάσταση της βάσης δεδομένων μοιράζεται με όλους τους συνδεμένους κόμβους του δικτύου, και όσο τουλάχιστον ένας κόμβος του δικτύου παραμένει συνδεμένος, η βάση δεδομένων συνεχίζει να καταγράφει δεδομένα. Με την ίδια λογική, η ενημέρωση των κανόνων με τους οποίους διέπεται η βάση δεδομένων εξαρτάται από τη συνεργασία των περισσότερων κόμβων του δικτύου. Και
-Τρίτον, είναι διαφανές.
Τα δεδομένα που καταγράφονται στη βάση δεδομένων μπορούν να συμβουλευτούν ανά πάσα στιγμή οι συνδεμένοι χρήστες. Με την έλλειψη πρόσθετων σχεδιαστικών αποφάσεων, συνεπάγεται ότι μια βάση δεδομένων Blockchain δεν είναι ανώνυμη: οι χρήστες και οι συναλλαγές είναι δημόσια διαθέσιμες.
Η τεχνολογία blockchain και οι εφαρμογές θα πρέπει να συνδέονται με την έννοια της ενίσχυσης της ανθεκτικότητας στο διοικητικό σύστημα των δημόσιων υπηρεσιών. Αυτό αναφέρεται στην ικανότητα ενός συστήματος να είναι έτοιμο να αντιμετωπίσει ή να ανακάμψει γρήγορα από ένα σφάλμα και να διατηρήσει τη σταθερότητα της αξιοπιστίας των υπηρεσιών ενόψει επικείμενων επικίνδυνων γεγονότων. Με αυτή την προσέγγιση, το «Blockchain ως Υπηρεσία» υποστηρίζει τη συστημική ανθεκτικότητα των υπηρεσιών της Κεντρικής & Τοπικής Αυτοδιοίκησης και την ανταπόκριση στις ανάγκες των πολιτών.
Η ανθεκτικότητα είναι η διαδικασία και το αποτέλεσμα της επιτυχούς προσαρμογής σε δύσκολες ή κρίσιμες εμπειρίες ζωής, ιδίως μέσω της νοητικής, συναισθηματικής και συμπεριφορικής ευελιξίας και της συστημικής προσαρμογής σε εξωτερικές και εσωτερικές απαιτήσεις (www.apa.org).
Εικόνα 9. Στοιχεία ανθεκτικότητας.
Πηγή: https://mindisthemaster.com/resilience-definition/
Με αυτή την προσέγγιση, η τεχνολογία Blockchain θα υποστηρίξει τη συστημική ανθεκτικότητα των υπηρεσιών της κεντρικής και της τοπικής αυτοδιοίκησης και τη βέλτιστη ανταπόκριση στις ανάγκες των πολιτών. Η τεχνολογία Blockchain ενισχύει την ανθεκτικότητα των συστημάτων έναντι κάθε εισβολέα ή εισβολής (hacker – hacking), κακόβουλου λογισμικού, βλάβης διακομιστή, βλάβης δικτύου, απάτης και ανθρώπινου λάθους και επιτρέπει έργα ενίσχυσης της ανθεκτικότητας που κάποτε ήταν αδιανόητα.
V. Διαχείριση κινδύνων στη διαχείριση της τοπικής αυτοδιοίκησης
Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μεθοδολογίες διαχείρισης κινδύνου σε συνδυασμό με δίκτυα blockchain για την ενίσχυση των διοικητικών συστημάτων τόσο στις υπηρεσίες της κεντρικής, όσο και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η χρήση της διαχείρισης κινδύνου στις υποθέσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης γίνεται ένα ουσιαστικό μεθοδολογικό εργαλείο για την αύξηση της αποτελεσματικότητας, της διαφάνειας, της εμπιστοσύνης και της ανθεκτικότητας.
Κατά την κατασκευή μιας εταιρικής εφαρμογής blockchain, είναι σημαντικό να υπάρχει μια ολοκληρωμένη στρατηγική ασφάλειας που χρησιμοποιεί ένα πλαίσιο κυβερνοασφάλειας, υπηρεσίες διασφάλισης και βέλτιστες πρακτικές για τη μείωση των κινδύνων από επιθέσεις και απάτες. Οι επικεφαλής των διοικητικών μονάδων καλούνται να διαχειριστούν τις προσδοκίες των διαφόρων ενδιαφερομένων μερών και των δημοσίων υπαλλήλων, να εργαστούν με συστημικές συγκρούσεις, να διοικήσουν αποτελεσματικά τη μονάδα τους και ταυτόχρονα να τη μετασχηματίσουν. Υπάρχει ανάγκη για νέα συστήματα που με μια πολυπαραγοντική προσέγγιση και τεχνολογικά προηγμένα θα είναι σε θέση να ανταποκριθούν αποτελεσματικά σε αυτές τις νέες προκλήσεις.
Το «Blockchain ως Υπηρεσία» στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, θα πρέπει επίσης να σχετίζεται με μια μεθοδολογία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον εντοπισμό, τη μέτρηση, την παρακολούθηση και τον έλεγχο των κινδύνων που προκύπτουν από τη διοικητική, οικονομική και τεχνική διαχείριση που σχετίζονται με τις τοπικές υποθέσεις. Με αυτόν τον τρόπο, η διαχείριση κινδύνων προωθεί τη διαφάνεια προς τους ενδιαφερόμενους φορείς σχετικά με το σε ποιους κινδύνους εκτίθεται ο οργανισμός, επίσης πόσο και πώς μπορεί να τους μετριάσει ή να τους εξαλείψει.
Με τη διαχείριση κινδύνων κάθε εκλεγμένο μέλος, σύμβουλος και επικεφαλής υπηρεσιών καθίσταται υπεύθυνος για τους κινδύνους που εμπεριέχονται στις ανταποδοτικές δραστηριότητές του.
Τα τοπικά διοικητικά όργανα και οι επικεφαλής πρέπει να αναγνωρίζουν συνεχώς τους κινδύνους για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί, εκτός από τη διασφάλιση της συνέχειας, της εξυπηρέτησης της κοινότητας και της ανάπτυξης των οργανωσιακών στόχων. Όλα αυτά θα πρέπει να συνάδουν με το όραμα και την αποστολή τους για την ικανοποίηση των αναγκών των πολιτών τους.
VI. Καταληκτικές Παρατηρήσεις
Λειτουργώντας σε ένα περιβάλλον μεταβλητότητας, αβεβαιότητας, πολυπλοκότητας και ασάφειας η εισαγωγή της Τεχνολογίας Blockchain ως Υπηρεσίας για τις υπηρεσίες της Κυβέρνησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης καθίσταται επιτακτική και παρουσιάζεται ως λύση ιδιαίτερης αξίας. Ταυτόχρονα, η Τεχνολογία «Blockchain ως Υπηρεσία» μπορεί να χρησιμοποιείται για την ενίσχυση της συστημικής Ανθεκτικότητας των Υπηρεσιών της Κεντρικής & Τοπικής Αυτοδιοίκησης με στόχο την αποφυγή του χάους.
Οι λύσεις της τεχνολογίας Blockchain θα μπορούσαν να μειώσουν τον πλεονασμό, να εξορθολογίσουν τις διαδικασίες, να μειώσουν το φόρτο των ελέγχων, να αυξήσουν την ασφάλεια και να διασφαλίσουν την ακεραιότητα των δεδομένων. Παρόλα αυτά, τα συνολικά οφέλη και μειονεκτήματα του blockchain πρέπει να συζητηθούν προκειμένου να βρεθεί μια ισορροπία μεταξύ της ανάγκης για καινοτομία, της οικονομικής ανάπτυξης και της κοινωνικής βιωσιμότητας.
Τα τοπικά διοικητικά όργανα και οι επικεφαλής πρέπει να αναγνωρίζουν συνεχώς τους κινδύνους για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί, εκτός από τη διασφάλιση της συνέχειας στις δημόσιες υπηρεσίες και την ανάπτυξη των οργανωσιακών στόχων με την υιοθέτηση της τεχνολογίας Blockchain. Όλα αυτά θα πρέπει να συνάδουν με το όραμα και την αποστολή τους για την ικανοποίηση των προσδοκιών των ενδιαφερομένων μερών και των πολιτών τους.
Βιβλιογραφία & Διαδικτυογραφία
Βιβλιογραφία
-Bennett, N., Lemoine, G. J. (2014). ”What VUCA really means to you”, Harvard Business Review, Ιανουάριος-Φεβρουάριος.
-Bennis, W., Nanus, B., (1985). Leaders: Οι στρατηγικές για την ανάληψη ευθύνης. Νέα Υόρκη: Harper & Row.
-Berryhill, J., Bourgery T., et Hanson A., “Blockchains Unchained: Blockchain Technology and the Use in the Public Sector”. Έγγραφα εργασίας του ΟΟΣΑ για τη δημόσια διακυβέρνηση. Vol. 28. OECD Working Papers on Public Governance, 19 juin 2018. https://doi.org/10.1787/3c32c429-en.
-Bodenhausen, Galen V., Peery, D., (2009-03-01). “Κοινωνική κατηγοριοποίηση και στερεότυπα στο vivo: Η πρόκληση VUCA”. Πυξίδα Κοινωνικής και Προσωπικής Ψυχολογίας. Vol. 3 (2): pages 133-151.
-Burns, J. (1978). Ηγεσία, Νέα Υόρκη, Harper & Row.
-Casey, G.W. (2014). ”Leading in a ‘VUCA’ world”, Fortune, 7 Απριλίου.
-Χρηστάκης, Μ., 2019, ”Διοικητική Αποτελεσματικότητα και Βιωσιμότητα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα”, Ομιλία στο Συνέδριο IIAS-Lien 2019 Conference: Effective, Accountable and Inclusive Governance, στη Σιγκαπούρη, τον Ιούνιο του 2019.
-Globalfootprints, ”What is sustainability”, ανακτήθηκε στις 11 Μαΐου 2019, www.globalfootprints.org.
-Goodman, M. (2015). “Systems Thinking: Ανακτήθηκε στις 11 Μαΐου 2019, https://thesystemsthinker.com/systems-thinking-what-why-when-where-and-how/.
-Halamka, J. (2011). ”Facing down VUCA, and doing the right thing”, Computerworld, 23 Μαΐου.
-Johansen, B. (2013). ”Navigating in the VUCA world”, Research-Technology Management, Ιανουάριος-Φεβρουάριος.
-Keydifferences, αποτελεσματικότητα, ανακτήθηκε στις 2 Μαΐου 2019, https://keydifferences.com/difference-between-efficiency-and-effectiveness.html.
-Ohanian, A. (2012). Leading in a VUCA world, ανακτήθηκε στις May 10, 2019, www.trainingjournal.com.
-Saha Chakraborty, S. (2015). ”Go glocalized during VUCA”, Human Capital, Οκτώβριος.
-Schick, A., Hobson, P., Ibisch, P. (2017-04-01). “Διατήρηση και βιώσιμη ανάπτυξη σε έναν κόσμο VUCA: η ανάγκη για μια συστημική και οικοσυστημική προσέγγιση”. Ecosystem Health and Sustainability. Vol. 3, (4): e01267.
-U.S. Army Heritage and Education Center (16 Φεβρουαρίου 2018). “Ποιος πρώτος δημιούργησε τον όρο VUCA (Volatility, Uncertainty, Complexity and Ambiguity – Μεταβλητότητα, αβεβαιότητα, πολυπλοκότητα και ασάφεια);”. USAHEC Ask Us a Question. Το Στρατιωτικό Κολέγιο Πολέμου των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής (United States Army War College). Ανακτήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 2022.
Διαδικτυογραφία
https://www.freepik.com/premium-vector/internet-things-icon-set_2401207.
https://www.gartner.com/smarterwithgartner/the-cios-guide-to-blockchain
