του κ. Μπακολουκά Χάρη, Γεν. Δ/ντή του Φορέα Πιστοποίησης AXIA CERT
Εισαγωγή
Στην αυγή μιας νέας εποχής περιβαλλοντικής συνειδητοποίησης που προέκυψε δυστυχώς από ανάγκη, ο κτιριακός τομέας βρίσκεται στο επίκεντρο μιας παγκόσμιας προσπάθειας για εξοικονόμηση ενέργειας και μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, τόσο κατά την κατασκευή όσο και κατά την λειτουργία των κτιρίων.
Με τα κτίρια να ευθύνονται για ένα σημαντικό ποσοστό της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας και των σχετικών εκπομπών CO2, η ανάγκη για μια ολιστική προσέγγιση στην ανάπτυξη και εφαρμογή βιώσιμων κατασκευαστικών τεχνικών και υλικών έχει γίνει επιτακτικότερη από ποτέ.
Από την Αξιολόγηση Κύκλου Ζωής (Life Cycle Assessment, LCA) και το Building Information Modeling (BIM) έως τις νέες πολιτικές και κανονισμούς, για την μέτρηση του ανθρακικού αποτυπώματος σε όλα τα στάδια της ζωής των κτιρίων, εξετάζονται οι απειλές, οι ευκαιρίες και οι πρόσφατες πρόοδοι που σηματοδοτούν την πορεία προς την επίτευξη ενός βιώσιμου μέλλοντος στον κτιριακό τομέα.
Πρωτοποριακές μελέτες, καθώς και εθνικές και διεθνείς προσπάθειες για τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος των κτιρίων αναδεικνύουν, πως η βιομηχανία κτιριακών κατασκευών μπορεί να συμβάλει θετικά στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, μέσω της εφαρμογής καινοτόμων λύσεων και βιώσιμων πρακτικών.
Στο πλαίσιο της προσπάθειας για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την προώθηση βιώσιμων λύσεων στην κατασκευή και χρήση των κτιρίων, η κατανόηση των πηγών ανθρακικού αποτυπώματος, των επιπτώσεών τους και των διαθέσιμων μέτρων μείωσης είναι καθοριστικής σημασίας.
Πηγές Ανθρακικού Αποτυπώματος στα Κτίρια
Τα κτίρια ευθύνονται, περίπου, για το 30% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, με κύριους υπαίτιους τη φάση κατασκευής τους (ενσωματωμένος άνθρακας) και τη φάση λειτουργίας τους (λειτουργικός άνθρακας).
Ο ενσωματωμένος άνθρακας περιλαμβάνει όλες τις εκπομπές που σχετίζονται με την παραγωγή και τη μεταφορά των υλικών που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή και τη συντήρηση των κτιρίων. Οι λειτουργικές εκπομπές άνθρακα, από την άλλη πλευρά, προέρχονται από την ενέργεια που χρησιμοποιείται για τη θέρμανση, την ψύξη, τον φωτισμό και τη λειτουργία των κτιρίων.
Ενσωματωμένος άνθρακας: Η παραγωγή σκυροδέματος, χάλυβα και αλουμινίου – βασικών υλικών στις κατασκευές κτιρίων – είναι ενεργοβόρα και εκπέμπει σημαντική ποσότητα CO2. Για παράδειγμα, η παραγωγή ενός τόνου τσιμέντου απελευθερώνει περίπου έναν τόνο CO2 στην ατμόσφαιρα. Η κατασκευαστική βιομηχανία καθίσταται έτσι, ένας από τους μεγαλύτερους εκπομπείς διοξειδίου του άνθρακα.
Λειτουργικός άνθρακας: Η κατανάλωση ενέργειας των κτιρίων για θέρμανση και ψύξη, φωτισμό και άλλες λειτουργίες αντιπροσωπεύει τη μερίδα του λέοντος του ανθρακικού αποτυπώματος, κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους. Σε πολλές περιοχές, η ενέργεια αυτή προέρχεται από μη ανανεώσιμες πηγές, όπως ο άνθρακας, το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο, επιδεινώνοντας περαιτέρω τις επιπτώσεις στην κλιματική αλλαγή.
Τα συστήματα θέρμανσης και ψύξης, ειδικά, καταναλώνουν τον μεγαλύτερο όγκο ενέργειας. ενώ οι εκπομπές που προκύπτουν από την παραγωγή και τη χρήση υλικών κατασκευής, καθώς και από τις διαδικασίες κατασκευής, είναι επίσης σημαντικές.
Επιπτώσεις
Οι επιπτώσεις του ανθρακικού αποτυπώματος των κτιρίων στο περιβάλλον είναι πολυεπίπεδες. Πρώτον, οι εκπομπές CO2 συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή, προκαλώντας ακραία καιρικά φαινόμενα και αυξήσεις της παγκόσμιας θερμοκρασίας. Αυτό επηρεάζει τους τύπους των βροχοπτώσεων και έχει ευρύτερες περιβαλλοντικές και κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις.
Επιπλέον, η αυξημένη ζήτηση για ενέργεια εντείνει την εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα, ενισχύοντας τον κύκλο των εκπομπών CO2 και την πίεση προς τις ενεργειακές υποδομές.
Βιώσιμες Κατασκευές Κτιρίων
Στο πλαίσιο της ανάγκης για βιώσιμες κατασκευές και της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, το ανθρακικό αποτύπωμα των κτιρίων αποτελεί κεντρικό θέμα συζήτησης και έρευνας. Η ανάλυση του ανθρακικού αποτυπώματος, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, καλύπτει τόσο τις λειτουργικές όσο και τις ενσωματωμένες εκπομπές, οι οποίες προκύπτουν από την παραγωγή και τη χρήση των υλικών κατασκευής, καθώς και τη λειτουργία των κτιρίων.
Εργαλεία για την ανάλυση του ανθρακικού αποτυπώματος κτιρίων
Τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια για την ανάπτυξη εργαλείων και μεθόδων που σκοπό έχουν να μετρούν αξιόπιστα το ανθρακικό αποτύπωμα των υλικών που χρησιμοποιούνται για τις κατασκευές, των δραστηριοτήτων για τις ανεγέρσεις των κτιρίων, αλλά και κατά την διάρκεια λειτουργίας και χρήσης των κτιρίων.
Η Αξιολόγηση Κύκλου Ζωής (Life Cycle Assessment, LCA) και το Building Information Modeling (BIM) αποτελούν δύο βασικά εργαλεία για την ανάλυση του ανθρακικού αποτυπώματος κτιρίων. Μια μελέτη που εστίασε στις κατασκευές από τούβλα και ξύλο σε μονοκατοικίες, έδειξε σημαντικές διαφορές στις εκπομπές CO2 μεταξύ διαφορετικών τύπων κατασκευών. Συγκεκριμένα, οι κατασκευές με ξύλινο σκελετό παρουσίασαν σημαντικά χαμηλότερες εκπομπές σε σύγκριση με τις κατασκευές από τούβλα, υπογραμμίζοντας τη σημασία της επιλογής υλικών κατασκευής με χαμηλότερο ανθρακικό αποτύπωμα.
Επιπλέον, η έρευνα σχετικά με τον ενσωματωμένο άνθρακα (Embodied Carbon, EC) στα κτίρια επισημαίνει, ότι περισσότερο από το 40% της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας και το 30% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου προέρχονται από τον τομέα της κατασκευής και λειτουργίας των κτιρίων. Η μείωση του ενσωματωμένου άνθρακα είναι κρίσιμη για την επίτευξη των στόχων για καθαρό μηδενικό άνθρακα, με την έρευνα να υπογραμμίζει τη σημασία της ενσωμάτωσης μέτρων μείωσης σε όλα τα στάδια της ζωής ενός κτιρίου.
Η αξιολόγηση του ανθρακικού αποτυπώματος κατά τον σχεδιασμό ενός κτιρίου είναι κρίσιμη, καθώς οι αποφάσεις που λαμβάνονται κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου μπορούν να καθορίσουν την τελική επίδοση του κτιρίου σε σχέση με τις εκπομπές.
Μέσα από τη χρήση αξιολογικού λογισμικού που περιλαμβάνει βάσεις δεδομένων εκπομπών και υποστηρίζει την επιλεγμένη μέθοδο υπολογισμού, είναι δυνατόν να προσδιοριστούν οι επιπτώσεις από τη χρήση υλικών, την κατασκευαστική διαδικασία την ενεργειακή λειτουργία κατά την διάρκεια του κύκλου ζωής του κτιρίου.
Επιπλέον, τα αποτελέσματα αυτών των αξιολογήσεων μπορούν να βοηθήσουν στην επιλογή υλικών με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, τη χρήση ανακυκλωμένων και ανανεώσιμων υλικών, και την αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση των συνολικών εκπομπών.
Μέτρα Μείωσης
Η μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος των κτιρίων απαιτεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που περιλαμβάνει τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, μέσω της βελτιωμένης μόνωσης και της χρήσης πράσινης ενέργειας – ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Η επιλογή υλικών με χαμηλό ανθρακικό αποτύπωμα, καθώς και η υιοθέτηση τεχνολογιών και πρακτικών που επιτρέπουν την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και τη μείωση της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας, είναι κρίσιμες για την επίτευξη του στόχου για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Επιπλέον, η ενσωμάτωση τεχνολογιών έξυπνων κτιρίων μπορεί να προσφέρει περαιτέρω βελτιώσεις, παρέχοντας ταυτόχρονα άνεση και αποδοτικότητα στους χρήστες.
Η διαχείριση του ανθρακικού αποτυπώματος των κτιρίων απαιτεί μια πολυδιάστατη προσέγγιση, που συνδυάζει τεχνολογία, καινοτομία και βιώσιμες πρακτικές. Μέσω της συνεχούς βελτίωσης και της εφαρμογής αυτών των στρατηγικών, ο κτιριακός τομέας μπορεί να κάνει σημαντικά βήματα προς τη μείωση των επιπτώσεων του στο περιβάλλον και να συμβάλει στην προσπάθεια κατά της κλιματικής αλλαγής.
Επαλήθευση του Ανθρακικού Αποτυπώματος
Η Ελλάδα εξέδωσε τον Εθνικό Κλιματικό Νόμο 4936/2022 (105 Α), με σκοπό τη δημιουργία πλαισίου για τη βελτίωση της προσαρμογής στην κλιματικής αλλαγή και τη διασφάλιση της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.
Σύμφωνα το νόμο, σε ό,τι αφορά τα κτίρια που περιλαμβάνονται στο άρθρο 20, έχουν την υποχρέωση παρακολούθησης, αναφοράς και επαλήθευσης των εκπομπών τους ετησίως, επιχειρήσεις που εμπίπτουν στο άρθρο 20.
Το ανθρακικό αποτύπωμα ενός Οργανισμού υπολογίζεται σε ετήσια βάση ακολουθώντας συγκεκριμένα διεθνή πρότυπα. Τα πρότυπα που αναφέρονται στον κλιματικό νόμο (άρθρο 20) είναι τα ISO 14064 και GHG protocol.
Τον έλεγχο του ανθρακικού αποτυπώματος διενεργεί ένας Φορέας Επαλήθευσης, ο οποίος εκδίδει σχετική βεβαίωση. Η βεβαίωσή του απαιτείται από το νόμο να συνοδεύει την έκθεση ανθρακικού αποτυπώματος που θα αναφέρετε στις αρχές. Ξεκινά με ένα πρώτο υποχρεωτικό έτος υπολογισμού αποτυπώματος χρησιμοποιείται ως έτος βάσης και στη συνέχεια στόχοι μείωσης σχετίζονται με αυτό.
Συμπέρασμα
Συμπερασματικά, η ενσωμάτωση των αρχών της βιωσιμότητας και η εφαρμογή τεχνολογιών και μεθοδολογιών που στοχεύουν στη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος των κτιρίων αποτελούν κρίσιμα βήματα προς την επίτευξη των στόχων για την αειφόρο ανάπτυξη και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Μέσα από την καλύτερη κατανόηση των πηγών των εκπομπών και την εφαρμογή στρατηγικών μείωσης σε όλα τα στάδια του κύκλου ζωής ενός κτιρίου, είναι δυνατόν να επιτευχθούν σημαντικές βελτιώσεις στην ενεργειακή απόδοση και την περιβαλλοντική αποτύπωση του κτιριακού αποθέματος.
Λίγα λόγια για την AXIA CERT
Η AXIA CERT είναι Φορέας Πιστοποίησης, με έδρα την Κύπρο. Στην Ελλάδα δραστηριοποιείται από το 2019, παρέχοντας Υπηρεσίες Αξιολόγησης και Πιστοποίησης Συστημάτων Διαχείρισης σε σειρά δημοφιλών Προτύπων ISO, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στο δημόσιο τομέα. Μέχρι σήμερα έχει πιστοποιήσει περισσότερα από 2.000 Συστήματα Διαχείρισης σε οργανισμούς, στους τομείς της Ποιότητας, της Ασφάλειας, της Ενέργειας και του Περιβάλλοντος. Η AXIA CERT παρέχει άμεσα και αποτελεσματικά, διαπιστευμένα Πιστοποιητικά, δίνοντας προστιθέμενη ΑΞΙΑ και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για την ανάπτυξη των Οργανισμών και επιχειρήσεων στις διεθνείς αγορές. Η AXIA CERT δραστηριοποιείται και σε άλλες χώρες της Ευρώπης και των Η.Α.Ε. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνήσετε στο τηλ.: 2102581458 και στο email: [email protected]
