Από πάνελ γειτονιάς έως ανταλλαγές σε ολόκληρη την ΕΕ, ευρωπαίοι ερευνητές επινοούν νέους τρόπους για να εμπλέξουν τους ανθρώπους στη λήψη αποφάσεων σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν την πολιτική πόλωση.
Τον Απρίλιο του 2024 ξεκίνησε στη Στουτγάρδη η δίκη εννέα ατόμων που κατηγορούνταν ότι σχεδίαζαν τη βίαιη ανατροπή της γερμανικής κυβέρνησης. Η υπόθεση υποδηλώνει τι μπορεί να συμβεί όταν, σε ακραίες συνθήκες, οι άνθρωποι αισθάνονται πολιτικά αποξενωμένοι.
Οι ύποπτοι ήταν, σύμφωνα με τα λόγια της γερμανίδας υπουργού Εσωτερικών Νάνσι Φέιζερ, «οδηγούμενοι από μίσος προς τη δημοκρατία μας».
Τοπικές φωνές
Η συμμετοχή των κατοίκων στη λήψη τοπικών αποφάσεων σε όλη την Ευρώπη μπορεί να ενισχύσει την εμπιστοσύνη του κοινού στα συστήματα δημοκρατικής διακυβέρνησής τους και να περιορίσει τον κίνδυνο η δυσαρέσκεια με τη διακυβέρνηση να στραφεί προς τη βία, σύμφωνα με τον James Scott, καθηγητή περιφερειακών και συνοριακών σπουδών στο Karelian Institute του Πανεπιστημίου της Ανατολικής Φινλανδίας.
«Το σημαντικό πράγμα στη διαδικασία είναι ότι οι άνθρωποι συμμετέχουν – ότι έχουν την αίσθηση ότι συν-λαμβάνουμε μια απόφαση», είπε ο Σκοτ, ο οποίος είναι επίσης ειδικός στα λαϊκιστικά κινήματα. «Όχι μόνο συναποφασίζουμε, αλλά οι πολίτες βλέπουν επίσης ότι αυτές οι αποφάσεις οδηγούν σε συγκεκριμένα αποτελέσματα».
Ο Σκοτ διευθύνει ένα ερευνητικό πρόγραμμα που έλαβε χρηματοδότηση από την ΕΕ για να εξετάσει και να βοηθήσει στην προώθηση περισσότερων μορφών τοπικής διακυβέρνησης στην Ευρώπη. Ονομάζεται EUARENAS,
https://cordis.europa.eu/project/id/959420
Το έργο ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2021 και πρόκειται να διαρκέσει έως τον Οκτώβριο του 2024.
Το έργο εισέρχεται στους τελευταίους πέντε μήνες του, καθώς η Ευρώπη προετοιμάζεται για τις κοινοβουλευτικές εκλογές της ΕΕ που πραγματοποιούνται δύο φορές τη δεκαετία. Στις 6-9 Ιουνίου, οι ψηφοφόροι στα 27 κράτη μέλη της ΕΕ θα επιλέξουν 720 μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Μαζί με το Συμβούλιο Υπουργών που εκπροσωπεί τις εθνικές κυβερνήσεις, το Κοινοβούλιο αποφασίζει για τους ευρωπαϊκούς νόμους που καλύπτουν τα πάντα, από την ασφάλεια των τροφίμων και τα δικαιώματα των επιβατών αεροπορικών εταιρειών μέχρι τις εκπομπές των αυτοκινήτων και τις προμήθειες ηλεκτρικής ενέργειας.
Η Ολομέλεια ενεργεί επίσης ως αρμόδια για τον προϋπολογισμό της ΕΕ και διαδραματίζει βασικό ρόλο στο σχηματισμό κάθε ηγετικής ομάδας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μετά τη νομοθετική ψηφοφορία.
Οι εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποτελούν εν μέρει ένα βαρόμετρο του αισθήματος των ψηφοφόρων προς τις εθνικές κυβερνήσεις και μπορούν να προκαλέσουν πολιτικές αλλαγές στα κράτη μέλη.
Στην τελευταία νομοθετική ψηφοφορία της ΕΕ το 2019, η προσέλευση των ψηφοφόρων αυξήθηκε για πρώτη φορά μετά τις αρχικές εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 1979. Οι δύο κύριες πολιτικές οικογένειες της Ευρώπης – το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και το Κόμμα των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών – είδαν το σύνολο των εδρών τους να μειώνονται κατά περισσότερο από 30 το καθένα.
Προσοχή στο κενό
Πολλοί άνθρωποι στην Ευρώπη θεωρούν το σύστημα διακυβέρνησής τους ως πολύ μακρινό για να επηρεαστούν, οδηγώντας σε πόλωση του δημόσιου διαλόγου και άνοδο των αντιδημοκρατικών πολιτικών δυνάμεων, σύμφωνα με τον Scott.
Για την αντιμετώπιση αυτής της τάσης, η EUARENAS έχει μελετήσει παραδείγματα κοινωνικών κινημάτων και δράσεων τοπικής αυτοδιοίκησης για την επέκταση της πολιτικής συμμετοχής. Ενθάρρυνε επίσης πρωτοβουλίες βάσης όπως συνελεύσεις γειτονιών, συμμετοχικές κοινότητες προϋπολογισμού και «επιτροπές πολιτών».
Το έργο συγκέντρωσε ακαδημαϊκούς, τοπικές αρχές, εμπειρογνώμονες πολιτικής και κοινωνικούς ακτιβιστές σε επτά ευρωπαϊκές χώρες: Αυστρία, Εσθονία, Φινλανδία, Γερμανία, Ιταλία, Πολωνία και Ηνωμένο Βασίλειο.
«Πολλοί οργανισμοί είναι εκεί έξω προσπαθώντας να προωθήσουν μια πιο στενή αίσθηση συμμετοχής των πολιτών, συμμετοχής και ιδιοκτησίας των διαδικασιών διακυβέρνησης», είπε ο Scott.
Η ομάδα EUARENAS έχει αναλύσει και έχει θεσπίσει πιλοτικά προγράμματα στη Δανία, την Εσθονία, τη Φινλανδία, τη Γερμανία, την Ουγγαρία, την Ιταλία, την Πολωνία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Το Ανοιγμα
Μια πρωτοβουλία του έργου είναι ένα σχέδιο στέγασης και αστικής ανάπτυξης στο οποίο συμμετέχουν κάτοικοι της πολωνικής παράκτιας πόλης Γκντανσκ.
«Δεν θέλαμε να δημιουργήσουμε το γενικό σχέδιο από την κορυφή προς τα κάτω, αλλά αντίθετα να εμπλέξουμε τις κοινότητες που επηρεάζονται από αυτό στη διαδικασία λήψης αποφάσεων», είπε ο Scott.
Στην ιταλική πόλη Reggio Emilia, οι κάτοικοι που εκπροσωπούνται σε πάνελ της γειτονιάς σχεδίασαν μια ατζέντα για να αντιμετωπίσουν τις κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι. Μεταξύ των ανησυχιών τους ήταν και η κλιματική κρίση.
Στην πόλη Võru της Εσθονίας, η οποία παλεύει με μια έξοδο των νέων ανθρώπων, η EUARENAS εντόπισε τρόπους για να βελτιώσει την ποιότητα ζωής και τις προοπτικές απασχόλησης τους.
Οι κάτοικοι του Võru ασχολήθηκαν με την εκπαίδευση για την ψυχική υγεία και την ευημερία των νέων, με μια πρωτοβουλία να τοποθετεί αυτοκόλλητα με κωδικούς QR σε δύο σχολεία. Οι κωδικοί συνδέονται με ιστοσελίδες ψυχικής υγείας.
Ένας εξέχων ρόλος που έπαιξαν οι νέοι της περιοχής αποτυπώθηκε σε μαρτυρίες από πρώτο χέρι που συνέλεξε η EUARENAS.
https://www.esri.com/en-us/arcgis/products/arcgis-storymaps/overview
Ο Lasse Rihard Sissas, μαθητής της ένατης δημοτικού από το Võru, ανέφερε την ισχυρή του σχέση με την περιοχή και τη φυσική ομορφιά της. Συνέστησε περισσότερες ευκαιρίες μάθησης για άτομα της ηλικίας του και ζήτησε τη δημιουργία ενός τοπικού πανεπιστημίου.
«Θα ήταν ωραίο να υπήρχε ένα πανεπιστήμιο εδώ», είπε ο Σίσσας σε ένα βίντεο του έργου. «Οι νέοι θα έμεναν εδώ».
Ανεξάρτητα από τις ιδιαίτερες τοπικές προκλήσεις, η πιο συμπεριλιπτική λήψη αποφάσεων σε αυτό το επίπεδο μπορεί να περιορίσει τους κινδύνους κοινωνικών διαιρέσεων και πολιτικής εκμετάλλευσής τους από αντιδραστικές πολιτικές δυνάμεις, σύμφωνα με τον Scott.
«Η λήψη αποφάσεων πρέπει να είναι πιο δημοκρατική, πιο ανοιχτή», είπε ο Scott.
Γεφύρωση
Στη γερμανική δίκη στη Στουτγάρδη, οι εισαγγελείς απήγγειλαν κατηγορίες στους εννέα υπόπτους ότι σχεδίαζαν πραξικόπημα με στόχο την εγκατάσταση ενός αριστοκράτη στην εξουσία. Η γερμανική αστυνομία φέρεται να απέτρεψε την υποτιθέμενη συνωμοσία κατά τη διάρκεια επιδρομών το 2022.
Οι δίκες αφορούν τρεις γερμανικές υποθέσεις στις οποίες εμπλέκονται συνολικά 26 κατηγορούμενοι, οι οποίοι κατηγορούνται ότι σχεδίαζαν τη βίαιη ανατροπή της ομοσπονδιακής κυβέρνησης.
Μια πρόκληση για την καλλιέργεια της συμμετοχής της βάσης στις δημόσιες συζητήσεις είναι ότι οι άνθρωποι που τρέφουν ακραίες απόψεις είναι πιο απρόθυμοι να τις εκφράσουν, σύμφωνα με τον Pierangelo Isernia, καθηγητή πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Σιένα στην Ιταλία.
“
Πρέπει να δείτε πώς εξελίσσεται ένας άνθρωπος στη σκέψη του μέσα από μια συζήτηση.
Καθηγητής Pierangelo Isernia, EUCOMMEET
«Πιστεύουν ότι θα εκτεθούν και θα επιτεθούν εξαιτίας των ιδεών τους», είπε.
Η Isernia ηγήθηκε ενός άλλου έργου που χρηματοδοτήθηκε από την ΕΕ σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι φιλελεύθερες δημοκρατίες μπορούν να αντιμετωπίσουν την πολιτική πόλωση μέσω της λήψης αποφάσεων χωρίς αποκλεισμούς. Το έργο που ονομάζεται EUCOMMEET,
https://cordis.europa.eu/project/id/959234
ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 2024 μετά από τρία χρόνια.
Μαθήματα γλώσσας
Περιλάμβανε ένα πείραμα στο οποίο συμμετείχαν συνολικά περισσότερα από 400 άτομα σε πέντε χώρες της ΕΕ: Γαλλία, Γερμανία, Ιρλανδία, Ιταλία και Πολωνία.
Οι συμμετέχοντες αντάλλαξαν απόψεις για την κλιματική κρίση – ένα θέμα για το οποίο ο Isernia είπε ότι έχει ολοένα και πιο πολωτική επίδραση στην Ευρώπη και όχι μόνο.
Αρχικά οι ανταλλαγές γίνονταν τοπικά με τη συμμετοχή ατόμων από τον ίδιο δήμο. Στη συνέχεια, οι συνομιλίες έγιναν εθνικές και, τελικά, ευρωπαϊκές με μια τελική σύνοδο ολομέλειας στην οποία άτομα από τουλάχιστον τρεις χώρες αντάλλαξαν απόψεις.
Κάθε συνεδρία περιελάμβανε οκτώ έως 10 άτομα. Σε μια αντανάκλαση της διασυνοριακής φύσης του πειράματος, μια διαδικτυακή πλατφόρμα ανοιχτού κώδικα επέτρεψε στους συμμετέχοντες να επικοινωνούν στη μητρική τους γλώσσα.
«Οι άνθρωποι μπορούσαν να συζητήσουν στη γλώσσα τους και να καταλάβουν τι έλεγαν οι άλλοι», είπε ο Isernia. «Δείξαμε ότι αυτό είναι δυνατό».
Ένα βασικό εύρημα του EUCOMMEET είναι ότι οι ανταλλαγές αυτού του είδους μεταξύ των ανθρώπων συμβάλλουν στη μείωση των διχασμών σε οποιοδήποτε δεδομένο θέμα.
Ο Isernia είπε ότι ελπίζει ότι πλατφόρμες όπως αυτή που αναπτύχθηκε από το έργο θα ενσωματωθούν στις μελλοντικές προσπάθειες της ΕΕ για τη συμμετοχή του ευρύτερου κοινού σε θέματα πολιτικής.
Για παράδειγμα, συνιστά στην επόμενη Ευρωπαϊκή Επιτροπή να οργανώσει «βραχυπρόθεσμες διαβουλεύσεις» για να καταγράψει τις εξελισσόμενες δημόσιες απόψεις.
«Οι έρευνες δεν αρκούν για να καταλάβουμε τι πιστεύουν πραγματικά οι άνθρωποι», είπε ο Isernia. «Πρέπει να δείτε πώς ένα άτομο εξελίσσεται στη σκέψη του μέσα από μια συζήτηση και οι διαβουλευτικές διαδικασίες είναι ο καλύτερος τρόπος για να το καταλάβετε αυτό».
Η έρευνα σε αυτό το άρθρο χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα Horizon της ΕΕ. Οι απόψεις των ερωτηθέντων δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα τις απόψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Διαβάστε ακόμη
Research and innovation funding for democracy and governance
https://research-and-innovation.ec.europa.eu/research-area/social-sciences-and-humanities/research-and-innovation-funding-democracy-and-governance_en
Θυμίζουμε ότι το myota.gr σε συνεργασία με την codefactory έχουν φτιάξει ειδική πλατφόρμα για την λειτουργία του Δημοτικού Συμβουλίου που ανήγει το δρόμο των ανοιχτών δεδομένων και την προτυποποίησης των αποφάσεων και περιλαμβάνει σύγχρονο.
Επίσης διαβάστε:
Γιατί η εκδήλωση του myota.gr για την τοπική δημοκρατία;
Τεράστιο το ενδιαφέρον για την εκδήλωση των προέδρων των Δημοτικών Συμβουλίων
