Ο διευθυντής του myota.gr Χάρης Κουγιουμτζόπουλος καλεσμένος σε εκδήλωση της παράταξης «Αγαπώ Ζωγράφου» με επικεφαλής τον Κωστή Παπαναστασόπουλο με θέμα το περιβάλλον, ανέδειξε την τεράστια σημασία των ανοιχτών δεδομένων στις πολιτικές για το Περιβάλλον με παράδειγμα τα δέντρα και την διαχείριση του πρασίνου.
Η ομιλία:
Θα ήθελα να ξεκινήσω με τον ορισμό των Πράσινων Δημόσιων Συμβάσεων όπως ορίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Green Deal Going Local και το Σύμφωνο των Δημάρχων:
Πράσινη Δημόσια Σύμβαση είναι εκείνη που αφήνει λιγότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, από αυτό που αφήνει μια Σύμβαση που θα γινόταν ως συνήθως.
Και ξεκινάω από αυτό για να σας εντάξω στην σημασία των δεδομένων και του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
Πως θα γνωρίζουμε το περιβαλλοντικό αποτύπωμα μιας σύμβασης που θα κάναμε ως συνήθως και μιας νέας καινοτόμας πράσινης δημόσιας σύμβασης για να τις συγκρίνουμε; Μόνο αν έχουμε δεδομένα. Ποιο είναι το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της συνήθους σύμβασης και ποιο είναι αυτό της νέας πράσινη σύμβασης; Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να κάνουμε σύγκριση δεδομένων.
Άρα η πολιτικές περιβάλλοντος απαιτούν και γίνονται μόνο με δεδομένα. Και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση όπως διαπίστωσαν και οι πρόσφατες έρευνες και της Διανέοσις και της Επιτροπής των Περιφερειών της Ευρώπης και του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών και του Κέντρου Διεθνούς & Ευρωπαϊκής Πολιτικής Οικονομίας & Διακυβέρνησης, αλλά και των δύο συναρμόδιων Υπουργείων που εισηγήθηκαν τον νόμο 5056/2023 και το άρθρο 31 για τον Κόμβο Παρακολούθησης Επιδόσεων Τοπικής Αυτοδιοίκησης:
Στην ελληνική τοπική αυτοδιοίκηση δεν υπάρχουν δεδομένα.
Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν αδυνατούμε να μετρήσουμε το ισοζύγιο και την απώλεια των δέντρων για να κατανοήσουμε την διάσταση και την εξέλιξη.
Ένα συγκεκριμένα δέντρο με συγκεκριμένο φύλλωμα, απορροφά συγκεκριμένη ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα.
Μειώνει με τον όγκο του, μετρήσιμες ενεργειακές απαιτήσεις.
Μειώνει επίσης την θερμοκρασία σε απόσταση 6 μέτρων κατά συγκεκριμένους βαθμούς.
Κατεβάζει συγκεκριμένους όγκους νερού στο υπέδαφος εμποδίζοντας την διάβρωση του εδάφους.
Μειώνει μετρήσιμα τον θόρυβο.
Στις γειτνιές λοιπόν την τελευταία τριακονταετία:
Κάποια δέντρα αρρώστησαν και πέθαναν.
Κάποια δέντρα κόπηκαν από τα πεζοδρόμια.
Κάποια δέντρα κόπηκαν μέσα σε οικόπεδα που οικοδομήθηκαν.
Κάποια δέντρα στο περιαστικό πράσινο κάηκαν.
Κάποια άλλα έπεσαν από τις θεομηνίες.
Επίσης κάποια δέντρα αρκετά δεν επέζησαν των κλαδεμάτων.
Το πόσα κανείς δεν το ξέρει.
Το σημαντικότερο όμως είναι ότι όλα αυτά τα δέντρα υπάρχουν καταγεγραμμένα στο διαδίκτυο αλλά στην πραγματικότητα είναι μη ανακτήσιμα γιατί δεν είναι ανοιχτά δεδομένα.
Υπάρχουν συμβάσεις κοπής και πληρωμές ανά δέντρο.
Υπάρχουν πρωτογενή αιτήματα με τεχνικές εκθέσεις.
Υπάρχουν μελέτες, προκηρύξεις και αναθέσεις.
Υπάρχουν άδειες ΥΔΟΜ για κοπή μέσα στα οικοδομίσιμα οικόπεδα.
Υπάρχουν καταγραφές πτώσεων και αναθέσεις αποκομιδής όπως και εντάλματα πληρωμής.
Υπάρχουν αποφάσεις κοπής στα πεζοδρόμια και στα άλση με διευθύνσεις.
Όλα αναρτημένα στην Διαύγεια και κρυμμένα μέσα σε τύπους αρχείων pdf.
Λέμε λοιπόν ότι η βασική πολιτική για την προστασία του Περιβάλλοντος είναι τα ανοιχτά δεδομένα.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη σήμερα δεν μπορεί να δώσει στοιχεία και να βγάλει συμπεράσματα για τους Ελληνικούς Δήμους, διότι τα δεδομένα είναι κλειδωμένα και κρυμμένα και χρειάζεται και ειδικές άδειες API και ειδικά προγράμματα μετατροπής των PDF σε πηγαίο κώδικα.
Και χιλιάδες εργατοώρες.
Δεδομένα που δεν είναι προσβάσιμα στους πολίτες, αλλά ούτε καν από τις υπηρεσίες που τις συνέταξαν.
Πόσο πράσινο έχει χάσει ο Δήμος Χ τα τελευταία 30 χρόνια και τι σημαίνει αυτό σε μετρήσιμη ποιότητα του αέρα, ενεργειακές απαιτήσεις και θόρυβο;
Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει, ενώ όλα τα στοιχεία βρίσκονται στο διαδίκτυο.
Πόση ενέργεια παραπάνω καταναλώνουν τα νοικοκυριά λόγω της κοπής των δέντρων την τελευταία 30ετία στο Δήμο Χ; Δεν υπάρχει άνθρωπος, ούτε λογισμικό που να μπορεί να απαντήσει. Το μυστικό είναι κρυμμένο στο διαδίκτυο.
Τώρα υπάρχει και το Σχέδιο Αστικής Ανθεκτικότητας που υποχρεούνται να εκπονήσουν οι δήμο μέχρι την 31η Μαΐου 2025, αλλιώς δεν θα μπορούν να χρηματοδοτηθούν για κανένα έργο. Θα γίνουν πανάκριβες μελέτες με εκατοντάδες υποθέσεις χωρίς καμία ακρίβεια. Τα ΣΑΑ απαιτούν δείκτες παρακολούθησης, που υπάρχουν στο διαδίκτυο αλλά δεν είναι ανιχνεύσιμοι. Θα δοθούν δεκάδες χιλιάδες ευρώ και θα δαπανηθούν εκατοντάδες ώρες εργασίας για κάτι που θα ήταν ανακτήσιμο με μια ερώτηση στο Chat GPT.
Υπάρχει ευρωπαϊκή οδηγία του DATA ACT η 37 από το 2013, οι χώρες της ΕΕ έπρεπε να μεταφέρουν την οδηγία (ΕΕ) 2019/1024 στο εθνικό τους δίκαιο έως τις 16 Ιουλίου 2021.
Υπάρχει και η εθνική νομοθεσία για τα ανοιχτά δεδομένα ο Νόμος 3979/2011 (Νόμος για την Ηλεκτρονική. Διακυβέρνηση).
Ο κανονισμός για τα δεδομένα υποχρεώνει τους κατασκευαστές και τους παρόχους υπηρεσιών να επιτρέπουν στους χρήστες τους, είτε πρόκειται για εταιρείες είτε για ιδιώτες, να έχουν πρόσβαση και να επαναχρησιμοποιούν τα δεδομένα που παράγονται από τη χρήση των προϊόντων ή των υπηρεσιών τους, από τις μηχανές καφέ έως τις ανεμογεννήτριες.
Αρα υποχρεώνει όχι μόνο τους δήμους όπου εκεί το δίκαιο είναι επαυξημένο, αλλά και τις εταιρείες αναδόχους στις κοπές των δέντρων και στην περισυλλογή των κορμών.
Το ίδιο συμβαίνει και με τις Υπηρεσίες πρασίνου των Δήμων. Δεν έχουν δεδομένα και πολύ περισσότερο δεν έχουν δημόσια δεδομένα.
Βλέπουμε στο διαδίκτυο ένα τεράστιο κίνημα με τοπικά groups στα Social Media σε κάθε γειτονιά με τον κόσμο στα κάγκελα.
Το Cut it right έφτασε τα 13.000 μέλη στον ένα χρόνο. Το SOS για τα δέντρα της γειτονιάς μας τα 1,900 το save trees τα 3.500.
Κάθε φορά που γίνεται ένα κλάδεμα, γίνεται και μια επανάσταση. Οι αγανακτισμένοι πολίτες δεν παίρνουν καμία απάντηση διότι δεν υπάρχει καμία απόδειξη καταγεγραμμένη.
Τι απέγιναν τα δέντρα που κλαδεύτηκαν την ίδια εποχή πέρσι και πρόπερσι; Πόσα από αυτά ξαναπέταξαν κλαδιά και πιθανώς δυνάμωσαν;
Πόσα αρρώστησαν γιατί τα πριόνια δεν απολυμαίνονται; Πόσα πέθαναν; Δεν υπάρχει κανένα δεδομένο αν και υπάρχουν συγκεκριμένες αποφάσεις και εκθέσεις στο διαδίκτυο. Τα δεδομένα όμως αυτά δεν είναι ανοιχτά και δεν είναι ανακτήσιμα.
Πολλές φορές οι πολίτες έχουν δίκιο. Είναι χιλιάδες οι φωτογραφίες δέντρων που κλαδεύτηκαν, πέθαναν και στην συνέχεια κόπηκαν. Υπάρχει αξιολόγηση; Που οφείλεται το φαινόμενο; Υπάρχουν εκατοντάδες μελέτες και πανεπιστημιακά άρθρα και συγγράμματα που υποστηρίζουν ότι τα κλαδέματα γίνονται με λανθασμένο τρόπο και σε λάθος εποχή.
Ποιες είναι οι προδιαγραφές των συμβάσεων; Είναι επαρκείς ή γίνονται στο πόδι με τα απολύτως απαραίτητα και με κυρίαρχους τους οικονομικούς όρους;
Οι πολίτες έχουν δικαίωμα να γνωρίζουν.
Το πολιτικό μας σύστημα έχει ανάγκη οι πολίτες να ξέρουν για να είναι αξιόπιστο.
Οι δήμοι σήμερα καλούν τους πολίτες να συμμετάσχουν στην Πράσινη Συμφωνία. Για να συναινέσουν όμως οι πολίτες σ΄αυτήν την προσπάθεια πρέπει να πειστούν ότι και οι δήμοι κάνουν την ανάλογη προσπάθεια από την μεριά τους. Και αυτό χωρίς ανοιχτά δεδομένα δεν γίνεται.
Θετική ενέργεια σήμερα είναι ότι κάποιοι δήμοι κάνουν ψηφιοποίηση δηλαδή φτιάχνουν ψηφιακά δίδυμα των δέντρων. Με πληροφορίες GIS για το μέγεθος και το είδος του δέντρου και την περιβαλλοντική τους συνεισφορά. Ετσι ώστε όλοι να γνωρίζουν το μέγεθος της απώλειας ή το θετικό ισοζύγιο.
Γι αυτό λέμε ότι δεν υπάρχει πολιτική για το περιβάλλον χωρίς ανοιχτά δεδομένα.
Πρώτον διότι πρέπει να γίνεται αποτίμηση και αξιολόγηση των συμβάσεων δηλαδή των πράξεων της δημόσιας διοίκησης για το περιβαλλοντικό αποτύπωμα που αφήνουν.
Και δεύτερον διότι για να συμμετάσχουν οι πολίτες πρέπει να γνωρίζουν και αυτοί το τι γίνεται.
