Το Communities for Climate (C4C) είναι μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που ενδυναμώνει την τοπική δράση κατά της κλιματικής αλλαγής υποστηρίζοντας έργα υπό την ηγεσία της κοινότητας. Παρέχοντας οικονομική, τεχνική και στρατηγική βοήθεια, το C4C προωθεί καινοτόμες και βιώσιμες λύσεις προσαρμοσμένες στις τοπικές ανάγκες, ενθαρρύνοντας τη δράση της βάσης. Αυτή η πρωτοβουλία όχι μόνο μετριάζει τις κλιματικές επιπτώσεις, αλλά προωθεί επίσης μια κουλτούρα ανθεκτικότητας και βιωσιμότητας, λειτουργώντας ως πρότυπο για ευρύτερη αλλαγή σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Αντιμετώπιση της επείγουσας ανάγκης για δράση για το κλίμα
Η κλιματική αλλαγή αποτελεί σημαντική και άμεση απειλή για τις κοινότητες σε όλο τον κόσμο. Από την άνοδο της θερμοκρασίας και της στάθμης της θάλασσας έως τα ολοένα και πιο έντονα καιρικά φαινόμενα, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι ευρέως διαδεδομένες και βαθιά αισθητές σε τοπικό επίπεδο. Οι προσεγγίσεις από πάνω προς τα κάτω κινδυνεύουν να μην αντιμετωπίσουν τις μοναδικές ανάγκες και δυνατότητες των μεμονωμένων κοινοτήτων. Επιπλέον, οι πολιτικές από πάνω προς τα κάτω κινδυνεύουν να είναι αναποτελεσματικές ως προς την επίτευξη των επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων, ειδικά εάν δεν ζητείται η γνώμη των πολιτών κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, εκθέτοντας τους λήπτες των αποφάσεων σε δημόσια αντίδραση. Για την αντιμετώπιση της περιβαλλοντικής κρίσης, είναι πλέον προφανές ότι οι λύσεις πρέπει να εμπλέκουν τις τοπικές κοινωνίες για να είναι αποτελεσματικές.
Πώς Communities for Climate παρέχει λύσεις
Η ΓΔ Περιφερειακής και Αστικής Πολιτικής (REGIO) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υποστηρίζει Communities for Climate (C4C). Πρόκειται για μια πιλοτική δράση που ενστερνίζεται την αρχή της επικουρικότητας για την εξεύρεση λύσεων σε τοπικό επίπεδο, σύμφωνα με την τοπική προσέγγιση της πολιτικής που ξεχωρίζει την πολιτική συνοχής. Αυτή η πρωτοβουλία στοχεύει να ενδυναμώσει τις τοπικές κοινότητες στην ηγεσία της αντίδρασης κατά της κλιματικής αλλαγής. Το C4C υποστηρίζει έργα με γνώμονα τους πολίτες που αφορούν σε διάφορες πτυχές της δράσης για το κλίμα, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η κυκλική οικονομία, η διαχείριση των υδάτινων πόρων και η διατήρηση της βιοποικιλότητας. Με την παροχή οικονομικής, τεχνικής και στρατηγικής υποστήριξης, το C4C παρέχει στις κοινότητες τα εργαλεία και την τεχνογνωσία για την εφαρμογή και τη διατήρηση πρακτικών φιλικών προς το κλίμα.
Πώς λειτουργεί;
Το C4C λειτουργεί εντοπίζοντας και υποστηρίζοντας έργα υπό την ηγεσία της κοινότητας σε έντεκα χώρες της ΕΕ. Η πρωτοβουλία επικεντρώνεται σε έργα που επιδεικνύουν καινοτόμες προσεγγίσεις για τη δράση για το κλίμα και έχουν τη δυνατότητα για σημαντικό τοπικό αντίκτυπο. Τα έργα αυτά επιλέγονται βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων σε μια ανταγωνιστική διαδικασία για να διασφαλιστεί η προώθηση υποσχόμενων και εφικτών πρωτοβουλιών.
Διαδικασία Επιλογής και Τεχνική Βοήθεια
Η διαδικασία επιλογής για το C4C περιλάμβανε διάφορα στάδια. Οι κοινότητες που ενδιαφέρονταν να συμμετάσχουν έπρεπε να υποβάλουν λεπτομερείς προτάσεις που περιγράφουν τα σχέδια δράσης για το κλίμα, τους στόχους και τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Αυτές οι προτάσεις αξιολογήθηκαν με βάση κριτήρια όπως η καινοτομία, η σκοπιμότητα, η συμμετοχή της κοινότητας και η βιωσιμότητα, μεταξύ άλλων. Στη συνέχεια επιλέχθηκαν τα πιο πολλά υποσχόμενα έργα για να λάβουν υποστήριξη από το C4C. Τα 50 επιλεγμένα έργα τοπικής κοινότητας πρόκειται να λάβουν ολοκληρωμένη τεχνική και αναπτυξιακή βοήθεια προσαρμοσμένη στις συγκεκριμένες ανάγκες τους. Αυτή η υποστήριξη περιλαμβάνει:
Προσαρμοσμένες επισκέψεις μελέτης: Αυτές οι επισκέψεις επιτρέπουν στους ηγέτες της κοινότητας να μάθουν από επιτυχημένα έργα και να αποκτήσουν γνώσεις για τις βέλτιστες πρακτικές και τις καινοτόμες λύσεις.
Καθοδήγηση: Οι ειδικοί παρέχουν συνεχή καθοδήγηση και υποστήριξη για να βοηθήσουν τις κοινότητες να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις και να βελτιώσουν τις στρατηγικές τους.
Ευκαιρίες μάθησης από ομοτίμους: Οι κοινότητες μπορούν να συνδεθούν και να μάθουν η μία από την άλλη, προωθώντας ένα συνεργατικό δίκτυο ηγετών της δράσης για το κλίμα.
Στρατηγική καθοδήγηση: Το C4C προσφέρει στρατηγικές συμβουλές για να διασφαλίσει ότι τα έργα δεν είναι μόνο επιτυχημένα, αλλά και επεκτάσιμα και αναπαραγόμενα σε άλλα πλαίσια.
Από τον Ιούνιο του 2024, 50 κοινότητες έχουν ήδη επιλεγεί και συνεργάζονται με εμπειρογνώμονες που θα παρέχουν τις απαιτούμενες τεχνικές γνώσεις για να τις υποστηρίξουν στην εφαρμογή των κλιματικών τους δράσεων σε τοπικό επίπεδο.
Υποστήριξη επί του πεδίου: Ξεκινά το C4C
Σχολιάζοντας τι θα χρειάζονταν περισσότερο για να πραγματοποιήσουν τις ενέργειές τους, αρκετοί επιλεγμένοι υποψήφιοι εντόπισαν μερικές κοινές προκλήσεις. Για παράδειγμα, υπάρχει ευρεία ανάγκη για μεγαλύτερη πρόσβαση σε επαγγελματική τεχνογνωσία και πόρους για να αναπτύξουν τα έργα τους και να αξιοποιήσουν στο έπακρο τις δυνατότητές τους. Η αποτελεσματική διαχείριση, ο συμμετοχικός σχεδιασμός και οι εξορθολογισμένες διαδικασίες συνεργασίας αναφέρθηκαν επίσης συχνά ως κρίσιμα για την επιτυχία. Οι συμμετέχοντες τόνισαν επίσης την αξία της ανταλλαγής καλών πρακτικών, της υποστήριξης από ομοτίμους και της μάθησης από παρόμοιες εμπειρίες. Όλες αυτές οι πρακτικές προσδιορίστηκαν ως βασικές για την ενίσχυση των προσπαθειών τους, γεγονός που εξήγησε τον ενθουσιασμό των συμμετεχόντων για τις επισκέψεις μελέτης που προβλέπει η πρωτοβουλία. Επιπρόσθετα, υπογραμμίστηκε ως ζωτικής σημασίας η σημασία της διασυνοριακής συνεργασίας και η ανάγκη για συμμετοχικές και κοινοτικές προσεγγίσεις, η προώθηση της συνεργασίας και των ισχυρών δικτύων. Η αναγνώριση των αναγκών και η σύνδεση με την πραγματικότητα των τοπικών κοινοτήτων, τις τοπικές ιστορίες και τους στόχους τους φέρνει βαθύτερες γνώσεις και διαμορφώνει περαιτέρω την υποστήριξη και την ανάπτυξη που μπορούν να παράσχουν οι ειδικοί στο C4C για να ενδυναμώσουν τις κοινότητες στη δράση για το κλίμα.
Όταν ρωτήθηκαν, οι ειδικοί του C4C θεώρησαν ότι μια βασική πρόκληση είναι η ανάγκη για καλύτερη επίλυση συγκρούσεων και δεξιότητες ανάπτυξης έργου. Η Eva Stützel (Ecovillage Sieben Linden) στη Γερμανία επεσήμανε ότι “οι κοινότητες συχνά παλεύουν με την επίλυση συγκρούσεων και δεν διαθέτουν δεξιότητες ανάπτυξης έργων. Ο ρόλος μου συνδυάζει τη διευκόλυνση και την τεχνογνωσία του έργου για την οικοδόμηση ικανοτήτων εντός των ομάδων”.
Μια άλλη επιτακτική ανάγκη είναι η αποφυγή περιττών προσπαθειών και η αξιοποίηση της υπάρχουσας γνώσης. Η Elinor Askmar (Δίκτυο Μετάβασης Σουηδία) δηλώνει ότι “οι τοπικές κοινότητες δεν χρειάζεται να επανεφεύρουν τον τροχό. Ο ρόλος μου είναι να μοιράζομαι τον πλούτο της εμπειρίας από τις μεταβάσεις υπό την ηγεσία των πολιτών, βοηθώντας τις πρωτοβουλίες να προσανατολιστούν προς μεγαλύτερο αντίκτυπο πιο αποτελεσματικά.”
Η σημασία της συστημικής σκέψης και της συλλογικής λήψης αποφάσεων είναι επίσης κρίσιμη. Ο Giulio Pesenti Campagnoni (Δίκτυο Μετάβασης Ιταλία) υπογραμμίζει ότι “οι κοινότητες χρειάζονται διευκολυντές για τη δημιουργία νοημάτων και το συν-σχεδιασμό. Πρέπει να κατανοούν διαφορετικούς ενδιαφερόμενους φορείς και να ενεργούν συλλογικά για ευρύτερο κοινωνικό όφελος”.
Η εμπιστοσύνη και το τοπικό πλαίσιο είναι απαραίτητα για την επίτευξη βιώσιμης δράσης για το κλίμα. Σύμφωνα με την Aleksandra Jaszczyk (ISERIS, Πολωνία), “η αποτελεσματική δράση για το κλίμα βασίζεται στην εμπιστοσύνη, τον σεβασμό και την αμοιβαία υποστήριξη. Η τεχνογνωσία πρέπει να ενσωματωθεί σε ένα πλαίσιο αξιόπιστης κοινότητας.”
Η Teija Timilsina (Jalotus ry – Μεταβατικό κίνημα Φινλανδία) υπογραμμίζει τη σημασία της κοινοτικής συνεργασίας: «Πιστεύω ακράδαντα ότι χρειαζόμαστε ανθρώπους και κοινότητες που έχουν την ικανότητα και την επιθυμία να συνεργαστούν. αξία ευρύτερα (…) για να συμπεριλάβει ένα ευρύτερο φάσμα παραγόντων ποιότητας ζωής, όπως υγιή ενδιαιτήματα και αλληλεπιδράσεις».
Χρηματοοικονομικοί πόροι και προσπάθειες επαγγελματισμού είναι απαραίτητοι για μακροπρόθεσμο αντίκτυπο. Ο Juan del Río (Red de Transición, Ισπανία) παρατηρεί ότι «οι κοινότητες χρειάζονται αποτελεσματική συνεργασία, οικονομικούς πόρους και τεχνογνωσία ανάπτυξης έργων για να διατηρήσουν τις προσπάθειές τους».
Οι ειδικοί παρέχουν επίσης μόχλευση και επαγγελματικές θέσεις. Όπως σημειώνει η Tracey Wheatley (Transition Wekerle, Ουγγαρία), “οι ειδικοί βοηθούν στην επίτευξη αποτελεσμάτων που οι ντόπιοι μπορεί να μην επιτύχουν μόνοι τους. Η αποτελεσματική ανταλλαγή γνώσεων εντός της κοινότητας είναι ζωτικής σημασίας για την ευρύτερη δέσμευση.”
Η υποστήριξη και η αναγνώριση από τις δημόσιες αρχές είναι επίσης ζωτικής σημασίας. Ο Florent Gaudin (Collectif pour une Transition Citoyenne, Γαλλία) προτείνει ότι «οι κοινότητες χρειάζονται υποστήριξη από τη δημόσια αρχή, χρηματοδότηση και συνεργατικά δίκτυα για να επικεντρωθούν στην καινοτομία και τη δημιουργία».
Τέλος, η κοινή κατανόηση και οι νέες αφηγήσεις για ένα αναγεννητικό μέλλον είναι θεμελιώδεις. Ο Thomas Meier (Ecovillage Schloss Tonndorf, Γερμανία) υποστηρίζει ότι «οι κοινότητες χρειάζονται μια κοινή κατανόηση των παγκόσμιων προκλήσεων και το θάρρος να συμμετέχουν στη συλλογική λήψη αποφάσεων».
Το Communities for Climate είναι μια ζωτικής σημασίας πρωτοβουλία που αναγνωρίζει τη δύναμη της τοπικής δράσης στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Υποστηρίζοντας έργα με γνώμονα την κοινότητα, το C4C εξουσιοδοτεί τους τοπικούς ηγέτες να εφαρμόσουν καινοτόμες και βιώσιμες λύσεις προσαρμοσμένες στις μοναδικές ανάγκες και τις περιστάσεις τους. Αυτή η τοπική προσέγγιση όχι μόνο συμβάλλει στον μετριασμό των άμεσων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, αλλά ενισχύει επίσης μια κουλτούρα βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας.
Καθώς αυτά τα έργα επιδεικνύουν επιτυχία, χρησιμεύουν ως πρότυπα για άλλες κοινότητες, εμπνέοντας ευρύτερες αλλαγές σε όλη την Ευρώπη και πέρα από αυτήν. Η πρωτοβουλία C4C αποτελεί παράδειγμα της σημασίας της δράσης βάσης για την αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων, τονίζοντας ότι η αποτελεσματική δράση για το κλίμα ξεκινά σε τοπικό επίπεδο.