Στο λιμάνι του Ηρακλείου έφτασαν οι δέκα τράκτορες που θα λειτουργήσουν στους Δήμους Φαιστού, Γόρτυνας, Βιάννου, Αρχανών – Αστερουσίων, Ρεθύμνου, Αγίου Βασιλείου και Μυλοποτάμου, στο πλαίσιο του έργου εξοπλισμού των Σταθμών Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ).
Στο λιμάνι βρέθηκε ο Πρόεδρος του ΕΣΔΑΚ, Δήμαρχος Ηρακλείου, Αλέξης Καλοκαιρινός, ο οποίος είδε από κοντά τα νέα οχήματα και αναφέρθηκε στην σημασία της ανάπτυξης ΣΜΑ.
Ο Αλέξης Καλοκαιρινός αναφέρθηκε και στον συνολικό προγραμματισμό του έργου «Κατασκευή έργων υποδομής Σταθμών Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων Π.Ε. Ηρακλείου και Ρεθύμνου», συνολικού προϋπολογισμού 8.875.175,66 ευρώ, επισημαίνοντας: «Τα έργα είναι δύο. Είναι το υποέργο που αφορά τον κινητό εξοπλισμό, μέρος του οποίου είναι οι τράκτορες, τα κοντέϊνερς και θα συμπληρωθεί και με άλλο κινητό εξοπλισμό. Ένα άλλο μέρος, το οποίο έρχεται στη συνέχεια ως δεύτερο υποέργο, είναι η ολοκλήρωση των υποδομών των ΣΜΑ.
Η συγκεκριμένη σύμβαση ένταξης στο ΕΣΠΑ του εξοπλισμού των ΣΜΑ των παραπάνω Δήμων, έχει προϋπολογισμό 5.356.812,40 ευρώ.
Το συγκεκριμένο υπο-έργο εντάσσεται στον εγκεκριμένο Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΠΕΣΔΑΚ) του 2016, με στόχο την εξοικονόμηση πόρων και την κάλυψη των μειονεκτημάτων που δημιουργεί το ιδιαίτερο ανάγλυφο της Κρήτης και η ανάγκη κάλυψης μεγάλων αποστάσεων, ειδικά των τουριστικών περιοχών, προς τους Χώρους Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ). Με τον συγκεκριμένο εξοπλισμό, χωρίς να είναι αναγκαίες ιδιαίτερες απαιτήσεις σε κτιριακές εγκαταστάσεις ή τεχνική υποστήριξη, τα απορριμματοφόρα θα μεταφορτώνουν τα απορρίμματα σε ειδικά οχήματα, τα οποία θα τα συμπιέζουν μεγιστοποιώντας την ικανότητα μεταφοράς τους προς τους ΧΥΤΑ.
Σημειώνουμε ότι ο κάθε τράκτορας κόστισε 132.000 ευρώ και το κάθε ρυμουλκούμενο όχημα 127.000 ευρώ.
Οι σταθμοί μεταφόρτωσης απορριμμάτων (ΣΜΑ) αποτελούν μια βασική υποδομή για την αποδοτική διαχείριση αποβλήτων στους δήμους. Η εξοικονόμηση που προκύπτει από τη χρήση των ΣΜΑ αφορά οικονομικούς, περιβαλλοντικούς και επιχειρησιακούς τομείς, ενισχύοντας τη βιωσιμότητα της διαχείρισης απορριμμάτων.
Πρώτα από όλα μείωση του κόστους μεταφοράς
• Συγκέντρωση απορριμμάτων κοντά στον τόπο παραγωγής: Οι ΣΜΑ επιτρέπουν τη συγκέντρωση απορριμμάτων σε ένα σημείο πριν τη μεταφορά τους στους τελικούς χώρους διάθεσης ή επεξεργασίας (π.χ., ΧΥΤΑ ή μονάδες ανακύκλωσης).
• Μείωση διαδρομών: Τα απορριμματοφόρα χρειάζεται να διανύουν μικρότερες αποστάσεις για να αποθέσουν το φορτίο τους στον ΣΜΑ. Στη συνέχεια, μεγαλύτερα οχήματα μεταφέρουν τα συμπιεσμένα απορρίμματα στον τελικό προορισμό, μειώνοντας σημαντικά τα καύσιμα και τη φθορά των οχημάτων.
• Συμπίεση απορριμμάτων: Στους ΣΜΑ γίνεται συμπίεση των απορριμμάτων, αυξάνοντας την ποσότητα που μπορεί να μεταφέρει κάθε όχημα, μειώνοντας τον αριθμό δρομολογίων.
Εξοικονόμηση ενέργειας και μείωση εκπομπών
• Μείωση καυσίμων: Η μικρότερη χρήση απορριμματοφόρων και οι βελτιστοποιημένες διαδρομές μειώνουν την κατανάλωση καυσίμων, συμβάλλοντας στην εξοικονόμηση ενέργειας.
• Μείωση εκπομπών CO2: Λιγότερες μετακινήσεις σημαίνουν μειωμένες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, καθιστώντας τη διαχείριση αποβλήτων πιο φιλική προς το περιβάλλον.
Μείωση του λειτουργικού κόστους
• Λιγότερη φθορά οχημάτων: Η μικρότερη απόσταση που διανύουν τα απορριμματοφόρα μειώνει τη φθορά στα οχήματα, παρατείνοντας τη διάρκεια ζωής τους και μειώνοντας τις ανάγκες συντήρησης.
• Μειωμένες ώρες εργασίας: Οι οδηγοί και το προσωπικό δαπανούν λιγότερο χρόνο σε δρομολόγια, επιτρέποντας τη βελτίωση της διαχείρισης του εργατικού δυναμικού.
Βελτίωση επιχειρησιακής αποδοτικότητας
• Ταχύτερη αποκομιδή: Τα απορριμματοφόρα χρειάζεται να διανύσουν μικρότερες αποστάσεις, αυξάνοντας τον αριθμό των δρομολογίων ανά ημέρα.
• Καλύτερη χρήση εξοπλισμού: Με τον συνδυασμό μικρών απορριμματοφόρων και μεγάλων οχημάτων μεταφοράς, εξασφαλίζεται η βέλτιστη χρήση του στόλου.
Οικονομικά οφέλη
• Μείωση δημοτικών εξόδων: Οι εξοικονομήσεις στις μεταφορές και τη συντήρηση επιτρέπουν τη μείωση των λειτουργικών δαπανών, οι οποίες μεταφέρονται στους δημότες μέσω χαμηλότερων δημοτικών τελών.
• Καλύτερη διαχείριση των πόρων: Οι εξοικονομήσεις επιτρέπουν στους δήμους να διαθέσουν περισσότερους πόρους σε άλλες ανάγκες, όπως καθαριότητα, ανακύκλωση ή έργα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης.
Παραδείγματα εξοικονόμησης από ΣΜΑ
• Δήμος Αθηναίων: Ο σταθμός μεταφόρτωσης στον Ελαιώνα εξοικονομεί εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ ετησίως, καθώς μειώνει σημαντικά τις διαδρομές προς τον ΧΥΤΑ Φυλής.
• Δήμος Θεσσαλονίκης: Με τη χρήση του ΣΜΑ Ευκαρπίας, μειώθηκαν κατά 30% οι δαπάνες για καύσιμα και συντήρηση οχημάτων.
• Δήμος Ρεθύμνης: Η λειτουργία του ΣΜΑ έχει μειώσει τις ανάγκες μεταφοράς απορριμμάτων κατά 40%, προσφέροντας σημαντική οικονομία στο κόστος καυσίμων και εργατοωρών.
Προοπτικές για τους δήμους
• Χρηματοδοτήσεις μέσω ΕΣΠΑ: Οι δήμοι μπορούν να αξιοποιήσουν προγράμματα ΕΣΠΑ για τη δημιουργία και λειτουργία ΣΜΑ, εξασφαλίζοντας χρηματοδότηση για τις απαραίτητες υποδομές.
• Ενίσχυση της ανακύκλωσης: Με τη βελτίωση της διαλογής στην πηγή, οι ΣΜΑ μπορούν να λειτουργήσουν και ως κόμβοι συγκέντρωσης υλικών προς ανακύκλωση.
Η επένδυση σε ΣΜΑ είναι μια στρατηγική που συμβάλλει στην αποδοτικότητα και τη βιωσιμότητα της διαχείρισης απορριμμάτων στους δήμους.
Στο Δήμο Αθηναίων:
• Ο ΣΜΑ στον Ελαιώνα, που τέθηκε σε πλήρη λειτουργία τον Οκτώβριο του 2024, έχει επιφέρει:
o Μείωση των δρομολογίων προς τον Χώρο Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΑ) κατά 67%, εξοικονομώντας καύσιμα και περιορίζοντας την κυκλοφοριακή συμφόρηση στις περιοχές εξυπηρέτησης.
o Συμπίεση του όγκου των απορριμμάτων κατά 50%, παρατείνοντας τη διάρκεια ζωής των χώρων ταφής και απελευθερώνοντας χώρο.
o Εξοικονόμηση έως και 30% σε εργατοώρες και κόστος συντήρησης των απορριμματοφόρων. citeturn0search15
Η δημιουργία και λειτουργία ενός Σταθμού Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) απαιτεί συγκεκριμένη αδειοδότηση, η οποία ρυθμίζεται από την ελληνική νομοθεσία και το κανονιστικό πλαίσιο για τη διαχείριση απορριμμάτων. Οι βασικές απαιτήσεις περιλαμβάνουν:
- Περιβαλλοντική Αδειοδότηση
• Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ): Οι φορείς που επιθυμούν να δημιουργήσουν ΣΜΑ πρέπει να υποβάλουν ΜΠΕ, η οποία αξιολογεί τις περιβαλλοντικές συνέπειες της εγκατάστασης και λειτουργίας του σταθμού.
• Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ): Απαιτείται η έκδοση ΑΕΠΟ από την αρμόδια περιβαλλοντική αρχή, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 4014/2011 και την ΚΥΑ 37674/2016 για την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων. - Χωροταξική και Πολεοδομική Συμβατότητα
• Ο ΣΜΑ πρέπει να βρίσκεται σε κατάλληλη περιοχή που να επιτρέπει τη συγκεκριμένη χρήση, όπως ορίζεται στα τοπικά χωροταξικά σχέδια.
• Απαιτείται η έκδοση οικοδομικής άδειας ή άλλης συναφούς έγκρισης για την κατασκευή της εγκατάστασης. - Ειδικές Άδειες Λειτουργίας
• Άδεια Διαχείρισης Αποβλήτων: Εκδίδεται από την Περιφέρεια ή άλλη αρμόδια αρχή και διασφαλίζει ότι η διαχείριση απορριμμάτων στον ΣΜΑ πληροί τις ισχύουσες προδιαγραφές.
• Άδεια Εγκατάστασης: Σε ορισμένες περιπτώσεις, απαιτείται άδεια για την εγκατάσταση εξοπλισμού που σχετίζεται με τη διαχείριση των απορριμμάτων. - Υποδομές και Προδιαγραφές
• Ο ΣΜΑ πρέπει να πληροί τις τεχνικές προδιαγραφές για τη διαχείριση απορριμμάτων, όπως ορίζονται από την ΚΥΑ 50910/2003 και άλλες σχετικές διατάξεις.
• Η εγκατάσταση πρέπει να διαθέτει εξοπλισμό για τη συμπίεση, προσωρινή αποθήκευση και μεταφόρτωση των απορριμμάτων, καθώς και συστήματα διαχείρισης στραγγισμάτων και οσμών. - Διαδικασία Δημόσιας Διαβούλευσης
• Στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, οι πολίτες και οι εμπλεκόμενοι φορείς έχουν το δικαίωμα να εκφράσουν τις απόψεις τους κατά τη διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης. - Νομοθεσία και Κανονιστικό Πλαίσιο
• Ν. 4042/2012: Εναρμονίζει την ελληνική νομοθεσία με την ευρωπαϊκή οδηγία για τα απόβλητα.
• Ν. 4014/2011: Ρυθμίζει την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων.
• ΚΥΑ 50910/2003: Καθορίζει τα μέτρα και τους όρους για τη διαχείριση στερεών αποβλήτων.
Ακολουθεί μια αναλυτική περιγραφή της διαδικασίας:
- Προετοιμασία και Σχεδιασμός
• Αρχικός σχεδιασμός: Ο δήμος ή ο φορέας που ενδιαφέρεται να κατασκευάσει ΣΜΑ πρέπει να επιλέξει κατάλληλη τοποθεσία, λαμβάνοντας υπόψη:
o Τη χωροταξική και πολεοδομική συμβατότητα.
o Την εγγύτητα σε περιοχές συλλογής απορριμμάτων.
o Την ελάχιστη όχληση για το περιβάλλον και τις κατοικημένες περιοχές.
• Τεχνική μελέτη: Εκπόνηση μελέτης που περιλαμβάνει:
o Σχέδιο εγκατάστασης και λειτουργίας.
o Προδιαγραφές εξοπλισμού.
o Ανάλυση στραγγισμάτων και διαχείρισης οσμών. - Περιβαλλοντική Αδειοδότηση
• Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ):
o Υποβάλλεται στις αρμόδιες αρχές (Περιφέρεια ή Υπουργείο Περιβάλλοντος) και αξιολογεί τις πιθανές περιβαλλοντικές συνέπειες του έργου.
• Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ):
o Μετά την αξιολόγηση της ΜΠΕ, εκδίδεται η ΑΕΠΟ που καθορίζει τους όρους λειτουργίας για την προστασία του περιβάλλοντος.
o Περιλαμβάνει όρους για τη διαχείριση στραγγισμάτων, τη μείωση των οσμών και τη διασφάλιση της ποιότητας του αέρα. - Πολεοδομική και Χωροταξική Έγκριση
• Έλεγχος συμβατότητας: Εξασφαλίζεται ότι η τοποθεσία του ΣΜΑ είναι συμβατή με τις προβλέψεις του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΓΠΣ) ή του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΤΠΣ).
• Οικοδομική άδεια: Εκδίδεται από την αρμόδια πολεοδομική υπηρεσία για την κατασκευή του ΣΜΑ. - Ειδικές Άδειες Λειτουργίας
• Άδεια διαχείρισης αποβλήτων:
o Υποβάλλεται αίτηση στην Περιφέρεια για άδεια διαχείρισης απορριμμάτων.
o Πιστοποιεί ότι ο ΣΜΑ συμμορφώνεται με τις εθνικές και ευρωπαϊκές απαιτήσεις για τη διαχείριση αποβλήτων.
• Άδεια εγκατάστασης εξοπλισμού:
o Χορηγείται για την τοποθέτηση εξειδικευμένων μηχανημάτων, όπως πρέσες συμπίεσης και συστήματα διαχείρισης στραγγισμάτων. - Διαδικασία Δημόσιας Διαβούλευσης
• Οι πολίτες και οι ενδιαφερόμενοι φορείς έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν στη διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης κατά τη φάση αξιολόγησης της ΜΠΕ.
• Δημοσιεύεται ανακοίνωση στον τύπο και στην ιστοσελίδα της αρμόδιας αρχής για την υποβολή απόψεων. - Υποβολή Αιτήσεων στις Αρμόδιες Αρχές
• Υποβάλλονται αιτήσεις στις αρμόδιες αρχές για κάθε φάση αδειοδότησης:
o Περιβαλλοντική αδειοδότηση.
o Πολεοδομική έγκριση.
o Άδειες λειτουργίας. - Έλεγχοι και Επιθεωρήσεις
• Οι αρμόδιες αρχές (όπως οι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος) πραγματοποιούν ελέγχους για να διασφαλίσουν τη συμμόρφωση του έργου με τους εγκεκριμένους όρους. - Έναρξη Λειτουργίας
• Μετά την ολοκλήρωση όλων των αδειοδοτικών διαδικασιών και τη συμμόρφωση με τους όρους της ΑΕΠΟ, ο ΣΜΑ μπορεί να τεθεί σε λειτουργία.
Σημαντικές Νομοθετικές Διατάξεις
• Ν. 4042/2012: Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ για τα απόβλητα.
• Ν. 4014/2011: Ρύθμιση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης.
• ΚΥΑ 50910/2003: Μέτρα και όροι για τη διαχείριση στερεών αποβλήτων.
Η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες ή και χρόνια, ανάλογα με την πολυπλοκότητα του έργου, τις απαιτήσεις των αρμόδιων αρχών και την ύπαρξη πιθανών αντιδράσεων από την τοπική κοινωνία.
