ΑΗ Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) έκρινε, κατά πλειοψηφία, αντισυνταγματικές βασικές διατάξεις του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ), ανατρέποντας τον τρόπο εφαρμογής του πολεοδομικού σχεδιασμού σε ολόκληρη τη χώρα. Η απόφαση αυτή, η οποία αναμένεται να δημοσιευθεί επισήμως τον Ιανουάριο, αφορά εκατοντάδες ακίνητα και οικοδομικές εργασίες που είχαν παγώσει εν αναμονή της κρίσης του ΣτΕ.
Το σκεπτικό της απόφασης
Η Ολομέλεια έκρινε ότι το σύστημα κινήτρων του ΝΟΚ, το οποίο προωθούσε αυξήσεις στους όρους δόμησης (συντελεστή δόμησης, ύψους) με αντάλλαγμα την ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων και τη δημιουργία χώρων πρασίνου, παραβιάζει το άρθρο 24 του Συντάγματος. Η αντισυνταγματικότητα δεν έγκειται στο περιεχόμενο των διατάξεων, αλλά στη δυνατότητα που παρείχαν στις υπηρεσίες δόμησης να εκδίδουν οικοδομικές άδειες κατ’ απόκλιση των ισχυόντων πολεοδομικών κανονισμών κάθε περιοχής, χωρίς προηγούμενη ειδική επιστημονική μελέτη.
Σύμφωνα με το ΣτΕ, τα κίνητρα για αυξήσεις στη δόμηση και το ύψος των κτιρίων πρέπει να ενσωματώνονται στον πολεοδομικό σχεδιασμό της κάθε περιοχής, με βάση τις ιδιαιτερότητες και τη φυσιογνωμία της. Απαιτείται, δηλαδή, μια ολοκληρωμένη μελέτη των συνεπειών αυτών των κινήτρων στο οικιστικό περιβάλλον.
Διατάξεις που κρίθηκαν αντισυνταγματικές
Η Ολομέλεια έκρινε αντισυνταγματική τη μη προσμέτρηση στον συντελεστή δόμησης:
- Των εσωτερικών εξωστών (παταριών).
- Του χώρου κύριας χρήσης των 35 τ.μ. στο δώμα της οικοδομής.
- Της εξομοίωσης της πισίνας με φυτεμένη επιφάνεια.
Αντίθετα, δεν αντίκειται στο Σύνταγμα η μη προσμέτρηση στον συντελεστή δόμησης των έρκερ και των κλιμακοστασίων.
Οι οικοδομικές άδειες που βασίζονταν στις προσβαλλόμενες διατάξεις πρέπει να ακυρωθούν.
Πρακτικές συνέπειες
Η απόφαση δεν έχει αναδρομική ισχύ για οικοδομικές άδειες που έχουν ήδη υλοποιηθεί ή για εργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη πριν από την ανακοίνωση της απόφασης. Αυτό έγινε με βάση τις αρχές της ασφάλειας δικαίου και της προβλεψιμότητας, ώστε να μην προκληθούν ανατροπές στις υλοποιούμενες κατασκευές.
Ωστόσο, οι διατάξεις του ΝΟΚ δεν θα ισχύουν για εκκρεμείς δίκες, γεγονός που σημαίνει ότι ορισμένα έργα ενδέχεται να ακυρωθούν ή να υποστούν τροποποιήσεις.
Αντίδραση και επόμενα βήματα
Η απόφαση έχει προκαλέσει έντονες συζητήσεις στους κύκλους των μηχανικών, αρχιτεκτόνων και της κυβέρνησης. Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θ. Σκυλακάκης δήλωσε ότι η κυβέρνηση επεξεργάζεται νέο σχέδιο για τον πολεοδομικό σχεδιασμό, λαμβάνοντας υπόψη την απόφαση του ΣτΕ. Το νέο πλαίσιο αναμένεται να δώσει έμφαση στην επιστημονική τεκμηρίωση και την εναρμόνιση των πολεοδομικών κινήτρων με τις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής.
Συμπέρασμα
Η απόφαση του ΣτΕ αποτελεί ορόσημο για τον πολεοδομικό σχεδιασμό και την προστασία του περιβάλλοντος στην Ελλάδα. Αναδεικνύει τη σημασία της ισορροπίας μεταξύ ανάπτυξης και βιωσιμότητας και επισημαίνει την ανάγκη για επιστημονική τεκμηρίωση και διαφάνεια στη λήψη αποφάσεων. Οι επόμενοι μήνες θα είναι κρίσιμοι για τη διαμόρφωση ενός νέου πλαισίου που θα εξασφαλίζει τόσο τη νομιμότητα όσο και την περιβαλλοντική προστασία.
