Η νέα υπουργική απόφαση υπ’ αριθμ. 85277, που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 30 Δεκεμβρίου 2024, αντικαθιστά την προηγούμενη απόφαση για τον Κόμβο Παρακολούθησης Επιδόσεων Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Πρόκειται για μια κομβική πρωτοβουλία του Υπουργείου Εσωτερικών που εστιάζει στη διαφάνεια, τη λογοδοσία και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) μέσω της συλλογής, ανάλυσης και δημοσίευσης δεδομένων.
Ωστόσο μεγάλη συζήτηση αναμένεται να ανοίξει με έντονες αντιδράσεις όταν δημοσιοποιηθούν τα πρώτα στοιχεία καθώς οι επιδόσεις των δήμων και ειδικά όταν θα χαρακτηρίζεται μια δημοτική αρχή, είναι κάτι πολύ πιο πολυπαραγοντικό και πολύπλοκο.
Παράδειγμα ο Δείκτης Αποτελεσματικότητας Δήμων 2023 από το Κέντρο Διεθνούς & Ευρωπαϊκής Πολιτικής Οικονομίας & Διακυβέρνησης (ΚεΔΕΠΟΔ) που επιχειρεί με χαρακτηριστική αποτυχία μια κατάταξη δήμων.
Όσοι γνωρίζουν από κοντά τους δήμους με ιστορική αξιολόγηση και πραγματικές επιδόσεις, γνωρίζουν επίσης ότι η έκθεση δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Για να μην πούμε τα αρνητικά όπου δήμοι σχεδόν διαλυμένοι βρίσκονται στην κορυφή της αξιολόγησης, να αναφέρουμε τον Δήμο Χαλανδρίου: Ένας από τους πιο υποδειγματικούς δήμους της Ελλάδας με πολλές διεθνείς διακρίσεις, βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις, όπου μάλιστα την χαμηλότερη βαθμολογία, την έλαβε στα δύο πιο δυνατά του σημεία, στην Οικονομική Διαχείριση και στις Υπηρεσίες.
Περιεχόμενο και στόχοι της απόφασης
Ο Κόμβος Παρακολούθησης Επιδόσεων, διαθέσιμος στην πλατφόρμα deiktesOTA.gov.gr, αποσκοπεί στη συγκέντρωση και επεξεργασία δεδομένων που αφορούν την οικονομική και διοικητική λειτουργία των ΟΤΑ. Οι δείκτες που προκύπτουν από αυτά τα δεδομένα στοχεύουν στη μέτρηση και αξιολόγηση των επιδόσεών τους, εστιάζοντας σε κρίσιμους τομείς όπως η ποιότητα ζωής, η κοινωνική προστασία, η περιβαλλοντική διαχείριση, η δημογραφική ανάπτυξη και η οικονομική βιωσιμότητα.
Η νέα απόφαση εισάγει σημαντικές βελτιώσεις, όπως:
- Ταξινόμηση δεδομένων σε 12 ομάδες για τους δήμους και 8 για τις περιφέρειες.
- Καθορισμός συγκεκριμένων πηγών συλλογής δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων εργαλείων όπως το ΚΗΜΔΗΣ, το Μητρώο Πολιτών, και πλατφόρμες όπως το myschool.sch.gr.
- Συχνότητα και μορφή ενημέρωσης των στοιχείων, που διαμορφώνεται ανάλογα με τη φύση των δεδομένων και τις ανάγκες αξιολόγησης.
- Δυνατότητα εντοπισμού αποκλίσεων και τροποποίησης των στοιχείων για ακριβέστερη καταγραφή.
Κριτήρια και δείκτες μέτρησης
Οι δείκτες αξιολόγησης των ΟΤΑ περιλαμβάνουν οικονομικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Ειδικότερα, εξετάζονται:
• Ποσοστά είσπραξης εσόδων (π.χ., τέλη καθαριότητας, ΤΑΠ).
• Δείκτες περιβαλλοντικής διαχείρισης, όπως η ανακύκλωση απορριμμάτων.
• Δαπάνες και επενδύσεις για υποδομές.
• Ποιότητα υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας και φροντίδας ΑμεΑ.
Υποχρεώσεις των ΟΤΑ
Οι δήμοι και οι περιφέρειες υποχρεούνται να:
• Υποβάλλουν τα δεδομένα μέσω ειδικής εφαρμογής ή να τα αντλούν από υφιστάμενες βάσεις δεδομένων.
• Ενημερώνουν τα στοιχεία ανά εξάμηνο ή ετησίως, ανάλογα με τη φύση τους.
• Διασφαλίζουν την ακρίβεια και την πληρότητα των στοιχείων, προσαρμόζοντας τις αναφορές όταν εντοπίζονται αποκλίσεις.
Πλεονεκτήματα της απόφασης
Η ανανεωμένη δομή του Κόμβου επιτρέπει: - Αποτελεσματική παρακολούθηση της απόδοσης των ΟΤΑ.
- Ενίσχυση της διαφάνειας, επιτρέποντας στους πολίτες να έχουν πρόσβαση σε συγκρίσιμα δεδομένα.
- Βελτίωση της λήψης αποφάσεων, με την υποστήριξη των ΟΤΑ στη διαμόρφωση στρατηγικών και πολιτικών βάσει στοιχείων.
- Ευκολότερη πρόσβαση σε χρηματοδοτήσεις, καθώς οι δείκτες θα παρέχουν τη βάση για την αξιολόγηση προγραμμάτων και έργων.
Προκλήσεις και προοπτικές
Η επιτυχία του εγχειρήματος εξαρτάται από:
• Την επάρκεια των πόρων και του προσωπικού στους ΟΤΑ.
• Την τεχνική υποστήριξη για τη διαχείριση και ανάλυση των δεδομένων.
• Τη συνεργασία με τις περιφέρειες και τις ενώσεις των δήμων (ΚΕΔΕ, ΕΝΠΕ).
Η απόφαση επιχειρεί να συμβάλλει στη βελτίωση της διακυβέρνησης σε τοπικό επίπεδο, για τη διαφάνεια, την αποτελεσματικότητα και την ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης.