Η έλλειψη επαρκούς αριθμού οδηγών αποτελεί ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα οι δήμοι στην Ελλάδα. Από τη συλλογή απορριμμάτων μέχρι τη μεταφορά πολιτών και την υποστήριξη κοινωνικών υπηρεσιών, η ανάγκη για εξειδικευμένο προσωπικό είναι επιτακτική. Πολύ έντονο το πρόβλημα παρουσιάστηκε το ζήτημα με την συλλογή βιοαποβλήτων. Δαπανήθηκαν εκατομμύρια για επιδοτήσεις απορριμματοφόρων και κάδων και τα οχήματα έμειναν στα εργοτάξια ελλείψει οδηγών.
Η αδυναμία πλήρωσης των θέσεων οδηγών έχει οδηγήσει πολλούς δήμους στην αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων, όπως η συνεργασία με ιδιωτικές εταιρείες που παρέχουν υπηρεσίες ενοικίασης οδηγών.
Γιατί υπάρχει έλλειψη οδηγών;
Οι βασικές αιτίες της έλλειψης οδηγών στους δήμους περιλαμβάνουν:
Χαμηλές απολαβές: Οι μισθοί στους δήμους συχνά δεν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της θέσης.
Αυξημένες απαιτήσεις: Οι θέσεις οδηγών απαιτούν επαγγελματικά διπλώματα οδήγησης, τα οποία συχνά συνοδεύονται από υψηλό κόστος απόκτησης.
Γήρανση του προσωπικού: Πολλοί από τους οδηγούς που εργάζονται στους δήμους βρίσκονται κοντά στη σύνταξη, ενώ οι νεότερες γενιές δεν επιλέγουν συχνά το επάγγελμα.
Περιορισμοί στις προσλήψεις: Οι γραφειοκρατικοί περιορισμοί και η ανάγκη έγκρισης μέσω ΑΣΕΠ καθυστερούν σημαντικά τη διαδικασία στελέχωσης.
Λύση μέσω ιδιωτικών εταιρειών
Για να καλύψουν το κενό, πολλοί δήμοι καταφεύγουν στη συνεργασία με ιδιωτικές εταιρείες που παρέχουν υπηρεσίες ενοικίασης οδηγών. Οι εταιρείες αυτές προσφέρουν έτοιμους και εκπαιδευμένους επαγγελματίες, απαλλάσσοντας τους δήμους από τη διαδικασία επιλογής και εκπαίδευσης.
Πλεονεκτήματα αυτής της προσέγγισης:
- Άμεση κάλυψη αναγκών: Οι οδηγοί είναι διαθέσιμοι άμεσα, χωρίς χρονοβόρες διαδικασίες πρόσληψης.
- Ευελιξία: Οι συμβάσεις μπορούν να προσαρμοστούν ανάλογα με τις εποχιακές ή ειδικές ανάγκες του δήμου.
- Μείωση διοικητικού φόρτου: Οι διαδικασίες πρόσληψης, πληρωμής και ασφάλισης διαχειρίζονται από τις εταιρείες.
Τι συμβαίνει με τις συμβάσεις
Οι συμβάσεις με εταιρείες που παρέχουν οδηγούς συχνά εγείρουν ερωτήματα σχετικά με τη διαφάνεια, το κόστος και τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα.
Διαφάνεια:
- Είναι σημαντικό οι συμβάσεις να τηρούν τις αρχές της διαφάνειας και να δημοσιεύονται οι όροι συνεργασίας.
- Η επιλογή εταιρειών πρέπει να γίνεται μέσω διαγωνισμών, σύμφωνα με τις προβλέψεις της νομοθεσίας.
Κόστος:
- Αν και οι ιδιωτικές υπηρεσίες προσφέρουν άμεση λύση, το κόστος τους συχνά ξεπερνά τις δαπάνες μιας μόνιμης πρόσληψης.
- Οι δήμοι πρέπει να αξιολογούν αν το συνολικό κόστος είναι οικονομικά βιώσιμο, ειδικά για μακροχρόνιες ανάγκες.
Εξάρτηση από ιδιώτες:
- Η συνεχής συνεργασία με ιδιωτικές εταιρείες μπορεί να δημιουργήσει εξάρτηση, μειώνοντας τη δυνατότητα του δήμου να διαχειρίζεται τις υπηρεσίες του εσωτερικά.
Κακές συμπεριφορές:
- Οι επαγγελματίες οδηγοί των εταιρειών δεν είναι εκπαιδευμένοι να μεταφέρουν ανθρώπους ή ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και να συμπεριφέρονται ανάλογα. Συχνά παρατηρούμε διαμαρτυρίες πολιτών για κακές συμπεριφορές.
Εναλλακτικές λύσεις
Για την αντιμετώπιση της έλλειψης οδηγών, οι δήμοι μπορούν να εξετάσουν και άλλες λύσεις:
- Επιτάχυνση προσλήψεων: Μέσω νομοθετικών παρεμβάσεων που θα απλοποιήσουν τη διαδικασία μέσω ΑΣΕΠ.
- Κίνητρα για οδηγούς: Παροχή επιδοτήσεων για την απόκτηση επαγγελματικών διπλωμάτων ή αύξηση των απολαβών.
- Συνεργασίες με σχολές οδηγών: Δημιουργία ειδικών προγραμμάτων κατάρτισης για μελλοντικούς δημοτικούς υπαλλήλους.
Η συνεργασία μεταξύ δήμων και Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων (ΚοινΣΕπ) μπορεί να αποτελέσει βιώσιμη λύση για την κάλυψη αναγκών σε υπηρεσίες μεταφορών. Οι ΚοινΣΕπ, ως φορείς της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, συμβάλλοντας παράλληλα στην τοπική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή.
Σύμφωνα με το άρθρο 2 του Νόμου 4430/2016, οι ΚοινΣΕπ μπορούν να δραστηριοποιούνται σε τομείς όπως η παροχή κοινωνικών υπηρεσιών και η προώθηση της τοπικής ανάπτυξης. Η συνεργασία με τους δήμους μπορεί να επιτευχθεί μέσω προγραμματικών συμβάσεων, όπως προβλέπεται στο άρθρο 12 του ίδιου νόμου, επιτρέποντας την ανάθεση υπηρεσιών σε ΚοινΣΕπ για την κάλυψη τοπικών αναγκών.
Παράδειγμα τέτοιας συνεργασίας αποτελεί η ανοιχτή πρόσκληση που απηύθυναν δήμοι της Αττικής προς ΚοινΣΕπ για συνεργασία σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών μεταφορών. Αυτό δείχνει ότι υπάρχει προηγούμενο συνεργασίας μεταξύ τοπικής αυτοδιοίκησης και ΚοινΣΕπ για την παροχή υπηρεσιών μεταφορών.
Η ενοικίαση οδηγών μέσω ιδιωτικών εταιρειών για την οδήγηση δημοτικών οχημάτων ρυθμίζεται από τις γενικές διατάξεις που αφορούν την εκμίσθωση οχημάτων με οδηγό περιλαμβάνονται στον Νόμο 4093/2012 (ΦΕΚ Α’ 222), ο οποίος καθορίζει τις προϋποθέσεις για την εκμίσθωση Επιβατηγών Ιδιωτικής Χρήσης (Ε.Ι.Χ.) οχημάτων με οδηγό. Σύμφωνα με αυτόν, οι οδηγοί πρέπει να πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις, όπως κατοχή επαγγελματικής άδειας οδήγησης, ιατρικά πιστοποιητικά και απολυτήριο Λυκείου.
Επιπλέον, ο Νόμος 4850/2021 (ΦΕΚ Α’ 208) περιλαμβάνει διατάξεις για την εκπαίδευση και εξέταση υποψήφιων οδηγών, καθώς και για τις άδειες οδήγησης, χωρίς όμως να αναφέρεται ειδικά στην ενοικίαση οδηγών για δημοτικά οχήματα.
Η παραχώρηση δημοτικών οχημάτων σε ιδιώτες οδηγούς ρυθμίζεται από συγκεκριμένες νομοθετικές διατάξεις. Σύμφωνα με το άρθρο 94 του Νόμου 4250/2014, όπως τροποποιήθηκε, επιτρέπεται η οδήγηση υπηρεσιακών οχημάτων του Δημοσίου από ιδιώτες, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Επιπλέον, το άρθρο 7 του Νόμου 3446/2006 αναφέρεται στη μίσθωση φορτηγών οχημάτων δημόσιας χρήσης, καθορίζοντας τη διαδικασία και τις απαιτήσεις για τη νόμιμη μίσθωση και οδήγηση αυτών των οχημάτων από ιδιώτες.
Το πρόβλημα όμως βρίσκεται στις αποδοχές.
Οι αποδοχές των οδηγών στην Ελλάδα διαφέρουν μεταξύ του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, επηρεαζόμενες από παράγοντες όπως η προϋπηρεσία, τα επιδόματα και οι συλλογικές συμβάσεις.
Ιδιωτικός Τομέας:
Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2025, οι μηνιαίες μεικτές αποδοχές για οδηγούς αυτοκινήτων, ταξί και μικρών φορτηγών κυμαίνονται ως εξής:
- Νεοεισερχόμενοι οδηγοί: Από 609 € έως 875 €.
- Με 5 έτη προϋπηρεσίας: Από 670 € έως 974 €.
Αυτά τα ποσά αφορούν εργασία 40 ωρών την εβδομάδα.
Επιπλέον, ο κατώτατος μισθός για τους υπαλλήλους στον ιδιωτικό τομέα, από την 1η Απριλίου 2024, έχει οριστεί στα 830 € μεικτά.
Δημόσιος Τομέας:
Στο δημόσιο, οι μισθοί καθορίζονται από μισθολογικά κλιμάκια που συνδέονται με την κατηγορία εκπαίδευσης και τα έτη υπηρεσίας. Για παράδειγμα, από την 1η Ιανουαρίου 2024, οι βασικοί μεικτοί μισθοί διαμορφώνονται ως εξής:
- Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (ΔΕ):
- ΜΚ 1 (0-2 έτη προϋπηρεσίας): 928 €
- ΜΚ 2 (2-4 έτη προϋπηρεσίας): 983 €
- Υποχρεωτική Εκπαίδευση (ΥΕ):
- ΜΚ 1 (0-2 έτη προϋπηρεσίας): 858 €
- ΜΚ 2 (2-4 έτη προϋπηρεσίας): 913 €
Θεωρητικά, οι μισθοί των οδηγών στον ιδιωτικό τομέα τείνουν να είναι χαμηλότεροι σε σύγκριση με εκείνους στον δημόσιο τομέα, ειδικά όταν συνυπολογιστούν τα επιδόματα και οι αυξήσεις λόγω προϋπηρεσίας που ισχύουν στο δημόσιο. Όμως στην πράξη δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Η έλλειψη οδηγών στην αγορά έχει δημιουργήσει πολύ μεγαλύτερες αμοιβές που είναι απαγορευτικές για τους δήμους.