Πραγματοποιήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης συνάντηση με θέμα το ενεργειακό πρόγραμμα “Απόλλων”, παρουσία της υφυπουργού Ενέργειας, Αλεξάνδρας Σδούκου. Στη συνάντηση συμμετείχαν δήμαρχοι και εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης, οι οποίοι ενημερώθηκαν για τις λεπτομέρειες και τα οφέλη του προγράμματος.
Το πρόγραμμα “Απόλλων” στοχεύει στη μείωση του ενεργειακού κόστους για τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) και τους φορείς τους κατά 27 εκατομμύρια ευρώ, μέσω της αξιοποίησης των Ενεργειακών Κοινοτήτων. Η υφυπουργός τόνισε τον αυτοδιοικητικό χαρακτήρα του προγράμματος, υπογραμμίζοντας ότι κάθε πολίτης και κάθε τοπική κοινότητα μπορούν να συμμετέχουν ενεργά στην παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας, προωθώντας έτσι την έννοια της ενεργειακής δημοκρατίας.
Οι δήμαρχοι της Κρήτης εξέφρασαν την υποστήριξή τους στο πρόγραμμα, αναγνωρίζοντας τα πολλαπλά οφέλη που μπορεί να προσφέρει στις τοπικές κοινωνίες όμως πολλοί εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης υπογράμμισαν ότι, παρά τις διακηρύξεις για ενεργειακή δημοκρατία, οι δήμοι στην πράξη δεν έχουν πραγματική πρόσβαση στην παραγωγή ενέργειας.
Συγκεκριμένα, επισημάνθηκαν τα εξής:
• Νομικά και γραφειοκρατικά εμπόδια: Οι δήμοι αντιμετωπίζουν περιορισμούς στη δυνατότητα ίδρυσης και συμμετοχής σε ενεργειακές κοινότητες, γεγονός που τους εμποδίζει να εκμεταλλευτούν την ηλιακή ή αιολική ενέργεια για τις ανάγκες τους.
• Έλλειψη χρηματοδοτικών εργαλείων: Αν και το πρόγραμμα “Απόλλων” αναφέρεται σε εξοικονόμηση κόστους, δεν προβλέπει άμεση χρηματοδότηση για δημοτικά έργα παραγωγής ενέργειας, όπως φωτοβολταϊκά πάρκα ή ανεμογεννήτριες.
• Διαχείριση του δικτύου από τον ΔΕΔΔΗΕ: Ο ΔΕΔΔΗΕ έχει τον έλεγχο του ηλεκτρικού δικτύου, γεγονός που σημαίνει ότι οι δήμοι δεν μπορούν να διαχειριστούν απευθείας την ενέργεια που παράγουν ή να διανέμουν πλεονάζουσα ενέργεια προς όφελος των δημοτών.
Το ζήτημα της ενεργειακής δημοκρατίας
Παρότι το πρόγραμμα “Απόλλων” διαφημίζεται ως ένα βήμα προς την αποκέντρωση της παραγωγής ενέργειας, οι δήμαρχοι ανέφεραν ότι στην πράξη, η ενεργειακή δημοκρατία παραμένει ένα θεωρητικό σχήμα. Ουσιαστικά, οι μεγάλες εταιρείες παραγωγής ενέργειας εξακολουθούν να ελέγχουν την αγορά, ενώ οι δήμοι και οι τοπικές κοινότητες δεν έχουν τα απαραίτητα εργαλεία για να αναπτύξουν ενεργειακές πρωτοβουλίες ανεξάρτητα.
Τι ζητούν οι δήμαρχοι
Για να γίνει πραγματικότητα η ενεργειακή δημοκρατία, οι δήμαρχοι προτείνουν:
- Αλλαγές στη νομοθεσία ώστε οι δήμοι να μπορούν να δημιουργούν και να διαχειρίζονται ενεργειακές κοινότητες πιο εύκολα.
- Απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης για δημοτικά ενεργειακά έργα.
- Ειδικά χρηματοδοτικά προγράμματα που να επιτρέπουν στους δήμους να επενδύουν σε έργα ΑΠΕ χωρίς υψηλά αρχικά κόστη.
- Δυνατότητα πώλησης της πλεονάζουσας ενέργειας απευθείας στους δημότες, χωρίς την παρέμβαση τρίτων φορέων.
Το συμπέρασμα της συνάντησης ήταν:
Παρόλο που το πρόγραμμα “Απόλλων” μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του ενεργειακού κόστους για τους δήμους, δεν τους δίνει πραγματική πρόσβαση στην παραγωγή ενέργειας. Χωρίς τις απαραίτητες νομικές και θεσμικές αλλαγές, η ενεργειακή δημοκρατία παραμένει ένα σύνθημα και όχι μια πραγματική δυνατότητα για τις τοπικές κοινωνίες. Το πρόγραμμα “Απόλλων” είναι μια πρωτοβουλία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας που στοχεύει στη μείωση του ενεργειακού κόστους για τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), τις Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ), τους Γενικούς και Τοπικούς Οργανισμούς Εγγείων Βελτιώσεων (ΓΟΕΒ/ΤΟΕΒ), καθώς και για ευάλωτα νοικοκυριά.
Διαδικασία Ένταξης για τους Δήμους:
Σύσταση Ενεργειακής Κοινότητας: Οι δήμοι, σε συνεργασία με άλλους τοπικούς φορείς, προχωρούν στη σύσταση Ενεργειακής Κοινότητας Πολιτών (ΕΚΠ). Αυτό περιλαμβάνει τη δημιουργία νομικής οντότητας και την εγγραφή των μελών.
Μελέτη Ενεργειακών Αναγκών: Πραγματοποιείται ανάλυση των ενεργειακών καταναλώσεων των δημοτικών υποδομών, όπως κτίρια, οδοφωτισμός και αντλιοστάσια, για τον καθορισμό των απαιτούμενων έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) που θα καλύψουν τις ανάγκες αυτές.
Υποβολή Πρότασης: Με βάση τη μελέτη, η Ενεργειακή Κοινότητα υποβάλλει πρόταση για την ένταξη στο πρόγραμμα “Απόλλων”, περιλαμβάνοντας τα προτεινόμενα έργα ΑΠΕ και τα αναμενόμενα οφέλη.
Υλοποίηση Έργων: Μετά την έγκριση, προκηρύσσονται διαγωνισμοί για την επιλογή αναδόχων που θα αναλάβουν την κατασκευή των έργων ΑΠΕ. Ακολουθεί η κατασκευή και η σύνδεση των έργων στο δίκτυο.
Το πρόγραμμα “Απόλλων” βρίσκεται σε εξέλιξη, με διάφορες περιφέρειες να έχουν ήδη προχωρήσει σε σημαντικά βήματα:
• Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας: Έχει υπογραφεί το καταστατικό της Ενεργειακής Κοινότητας, με τη συμμετοχή της Περιφέρειας, των δήμων και άλλων τοπικών φορέων.
• Περιφέρεια Θεσσαλίας: Έχει συσταθεί η Ενεργειακή Κοινότητα Πολιτών της Περιφέρειας Θεσσαλίας (ΕΚΠΠΕΘ), με τη συμμετοχή των τοπικών δήμων και φορέων.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το πρόγραμμα υλοποιείται σε τρεις φάσεις:
Πρώτη Φάση: Σύσταση των Ενεργειακών Κοινοτήτων και μελέτη των ενεργειακών αναγκών.
Δεύτερη Φάση: Προκήρυξη διαγωνισμών για την επιλογή των αναδόχων των έργων ΑΠΕ.
Τρίτη Φάση: Κατασκευή και λειτουργία των έργων.
Η ολοκλήρωση όλων των φάσεων εκτιμάται σε 36 μήνες από την έναρξη του προγράμματος.
Επιπλέον, το πρόγραμμα προβλέπει τη μείωση του ενεργειακού κόστους για τους ΟΤΑ, τις ΔΕΥΑ και τους ΓΟΕΒ/ΤΟΕΒ, καλύπτοντας με “πράσινη” ηλεκτρική ενέργεια περίπου το 50% των καταναλώσεών τους.
