Οι δήμοι διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη και αντιμετώπιση της παραβατικότητας και της εγκληματικότητας, αλλά και στο αίσθημα ασφάλειας των πολιτών, λαμβάνοντας διάφορες πρωτοβουλίες. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πρόσφατη διημερίδα του Δήμου Κηφισιάς με θέμα «Νεανική Παραβατικότητα και βία ενηλίκων – Κατανόηση, παρέμβαση, πρόληψη», όπου παρουσιάστηκαν σημαντικά και ενδιαφέροντα στοιχεία.
Κατά την έναρξη της εκδήλωσης, ο Δήμαρχος Κηφισιάς, Βασίλης Ξυπολυτάς, παρουσίασε τα αποτελέσματα των δράσεων του δήμου για τη μείωση της εγκληματικότητας, με έμφαση στη νεανική παραβατικότητα. Σύμφωνα με τον κ. Ξυπολυτά, η πόλη είχε αντιμετωπίσει στο παρελθόν προβλήματα νεανικής βίας, γεγονός που οδήγησε στη λήψη συγκεκριμένων μέτρων. Το 2024, σε συνεργασία με το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και την Ελληνική Αστυνομία, ενισχύθηκαν οι περιπολίες στις γειτονιές της Κηφισιάς και της Νέας Ερυθραίας, με τη συμμετοχή 10 ομάδων ΔΙΑΣ, μίας ομάδας ΟΠΚΕ και μίας ομάδας ΟΔΟΣ. Αυτές οι ενέργειες συνέβαλαν σε μείωση της μεσαίας και μείζονος εγκληματικότητας κατά 46% στην περιοχή.
Επιπλέον, ο Δήμος Κηφισιάς προχώρησε στην έναρξη πιλοτικού προγράμματος επιτήρησης δημοτικών εγκαταστάσεων, όπως σχολεία, πάρκα και άλση, μέσω drones κατά τις νυχτερινές ώρες. Αυτό το μέτρο στοχεύει στην ενίσχυση του αισθήματος ασφάλειας των δημοτών και στην προστασία της δημοτικής περιουσίας από βανδαλισμούς και μικροεγκληματικές πράξεις. Παράλληλα, ανακοινώθηκε η επικείμενη υπογραφή μνημονίου συνεργασίας μεταξύ του δήμου και του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, με στόχο την ανάπτυξη και υλοποίηση κοινών επιχειρησιακών δράσεων για την αντιμετώπιση θεμάτων αστυνόμευσης και την τοποθέτηση συστημάτων επιτήρησης στις εισόδους και στα εμπορικά κέντρα του δήμου.
Ανάλογες πρωτοβουλίες έχουν αναληφθεί και από άλλους δήμους.
Στον Δήμο Παιανίας, πραγματοποιήθηκε ευρεία σύσκεψη με θέμα τα ζητήματα δημόσιας ασφάλειας, με τη συμμετοχή ανώτατων στελεχών της Ελληνικής Αστυνομίας, του Υπουργείου Περιβάλλοντος, της Περιφέρειας Αττικής και της Πολεοδομίας. Ο Δήμαρχος Παιανίας, Ισίδωρος Μάδης, τόνισε την ανάγκη εντατικοποίησης των ελέγχων και της προληπτικής παρέμβασης για την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας, της αυθαίρετης δόμησης και της παραβίασης της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.
Επιπλέον, η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου εξέδωσε εγκύκλιο με προτεινόμενες δράσεις για την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας των ανηλίκων, επισημαίνοντας ότι η αντιμετώπιση του φαινομένου δεν έγκειται μόνο στην ποινική καταστολή, αλλά προϋποθέτει ευρύτερες κοινωνικές δράσεις και συνεργασίες πολλών φορέων.
Συνολικά, οι πρωτοβουλίες των δήμων για την πρόληψη και αντιμετώπιση της παραβατικότητας και της εγκληματικότητας αποτελούν κρίσιμο παράγοντα για την ενίσχυση της ασφάλειας και της ευημερίας των τοπικών κοινωνιών. Η συνεργασία με κρατικούς φορείς, η υιοθέτηση καινοτόμων τεχνολογιών και η ενεργή συμμετοχή της κοινότητας συμβάλλουν στη δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος για όλους τους πολίτες.
Ο Δήμος Πειραιά συμμετέχει σε διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα που στοχεύουν στην ενίσχυση της αστικής ασφάλειας και της κοινωνικής συνοχής. Δύο από αυτά τα προγράμματα είναι το BeSecure-FeelSecure (BSFS) και το CITISENSE.
BeSecure-FeelSecure (BSFS):
Το πρόγραμμα BSFS υλοποιήθηκε στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Urban Innovative Actions (UIA) και είχε ως κύριο στόχο την ενίσχυση της ασφάλειας στον Δήμο Πειραιά μέσω ενός ολοκληρωμένου πλαισίου διακυβέρνησης. Στο πλαίσιο του προγράμματος, ιδρύθηκε το Τοπικό Συμβούλιο Πρόληψης Παραβατικότητας (ΤοΣΠΠα), το οποίο λειτουργεί ως συμβουλευτικό όργανο για την ανάπτυξη πολιτικών πρόληψης της παραβατικότητας. Επιπλέον, δημιουργήθηκε μια μονάδα ενημέρωσης θυμάτων παραβατικότητας, ενώ υλοποιήθηκαν κοινωνικές, χωρικές και ψηφιακές παρεμβάσεις σε συγκεκριμένες περιοχές του δήμου, με στόχο τη μείωση του αισθήματος ανασφάλειας των πολιτών.
CITISENSE:
Το πρόγραμμα CITISENSE, στο οποίο ο Δήμος Πειραιά είναι επικεφαλής εταίρος, υλοποιείται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος URBACT IV. Στόχος του είναι η ανταλλαγή γνώσεων και καλών πρακτικών μεταξύ ευρωπαϊκών πόλεων για την ενίσχυση της αστικής ασφάλειας. Στο πλαίσιο του προγράμματος, πραγματοποιήθηκε δημόσια συζήτηση με τη συμμετοχή ειδικών και εκπροσώπων φορέων, όπου αναλύθηκαν θέματα όπως η ασφάλεια γυναικών και μεταναστών, η νεανική παραβατικότητα και ο ρόλος της συλλογής δεδομένων στην πρόληψη εγκλήματος. Επισημάνθηκε η σημασία των τοπικών αρχών και συμβουλίων, όπως το ΤοΣΠΠα, στην προώθηση της κοινωνικής συνοχής και της εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτών και αρχών.
Ο Δήμος Αθηναίων έχει αναπτύξει μια ολοκληρωμένη στρατηγική για τη δημόσια ασφάλεια, η οποία περιλαμβάνει:
• Ενίσχυση των Τοπικών Συμβουλίων Πρόληψης Εγκληματικότητας (ΤΟΣΠΕ): Αυτά τα συμβούλια λειτουργούν ως δίκτυα συνεργασίας μεταξύ πολιτών, τοπικής αυτοδιοίκησης και κρατικών φορέων, με στόχο την πρόληψη της παραβατικότητας μέσω ενημερωτικών δράσεων και κοινωνικών παρεμβάσεων.
• Εκσυγχρονισμός της Δημοτικής Αστυνομίας: Περιλαμβάνει την αναβάθμιση του εξοπλισμού και τη συνεχή εκπαίδευση του προσωπικού, ώστε να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά στις σύγχρονες προκλήσεις ασφάλειας.
• Αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος: Μέσω βελτιώσεων στον φωτισμό, την καθαριότητα και την αποκατάσταση υποδομών, επιδιώκεται η μείωση των ευκαιριών για εγκληματικές δραστηριότητες και η ενίσχυση του αισθήματος ασφάλειας των πολιτών.
Στον Δήμο Άργους-Μυκηνών στην περιοχή της Νέας Κίου έχουν ληφθεί μέτρα κατά της μικροεγκληματικότητας και όπως καταγράφεται έχουν φέρει ήδη τα πρώτα θετικά αποτελέσματα με την καθημερινή παρουσία 30 αστυνομικών.
Σημαντικό εργαλείο για τους δήμους αποτελούν τα Τοπικά Συμβούλια Πρόληψης της Παραβατικότητας τα οποία όμως δυστυχώς στους περισσότερους έχουν τυπικό χαρακτήρα.
Τα Τοπικά Συμβούλια Πρόληψης της Παραβατικότητας (ΤΟΣΠΠΑ) είναι θεσμοθετημένα όργανα που λειτουργούν σε επίπεδο δήμων με σκοπό την πρόληψη και αντιμετώπιση της παραβατικότητας σε τοπικό επίπεδο. Η σύστασή τους προβλέπεται από την ελληνική νομοθεσία, συγκεκριμένα από το άρθρο 16 του Νόμου 2713/1999, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 13 του Νόμου 3387/2005.
Τα ΤΟΣΠΠΑ έχουν ως κύριο στόχο την προστασία της τοπικής κοινωνίας μέσω της πρόληψης της παραβατικότητας. Επιδιώκουν την καταπολέμηση του φόβου που προκαλεί η μικρομεσαία παραβατικότητα, την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των πολιτών και την ευαισθητοποίηση των πολιτών, ιδιαίτερα των νέων, ώστε να αποφεύγουν συμπεριφορές που οδηγούν σε παραβατικές πράξεις.
Σε κάθε δήμο ή κοινότητα με πληθυσμό άνω των 3.000 κατοίκων μπορεί να συσταθεί ΤΟΣΠΠΑ. Η σύσταση και λειτουργία του κάθε ΤΟΣΠΠΑ πραγματοποιείται με απόφαση του αρμόδιου Δημάρχου ή Προέδρου Κοινότητας, ύστερα από πρόταση του οικείου Δημοτικού ή Κοινοτικού Συμβουλίου.
Τα μέλη των ΤΟΣΠΠΑ είναι άμισθα και η θητεία τους ακολουθεί τη δημοτική περίοδο. Η συμμετοχή τους είναι εθελοντική και βασίζεται στην επιθυμία τους να συμβάλουν στην πρόληψη της παραβατικότητας στην τοπική κοινωνία.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχει αναπτύξει μια σειρά από πρωτοβουλίες και στρατηγικές για την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας, με έμφαση στην πρόληψη, την καταστολή και τη συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών. Αυτές οι πρωτοβουλίες περιλαμβάνουν νομοθετικά μέτρα, ενίσχυση της δικαστικής και αστυνομικής συνεργασίας, καθώς και δράσεις για την καταπολέμηση συγκεκριμένων μορφών εγκλήματος.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τη Στρατηγική της ΕΕ για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος για την περίοδο 2021-2025, η οποία επικεντρώνεται στην ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών-μελών, την ενίσχυση της επιχειρησιακής ικανότητας των αρχών επιβολής του νόμου και την καταπολέμηση των εγκληματικών δικτύων. Η στρατηγική αυτή δίνει έμφαση στη διασυνοριακή και διεθνή διάσταση του οργανωμένου εγκλήματος, αναγνωρίζοντας ότι αποτελεί διεθνές φαινόμενο που απαιτεί συντονισμένη δράση.
Η ΕΕ αναγνωρίζει τη σημασία της κοινωνικής πρόληψης ως θεμελιώδους πυλώνα της αντεγκληματικής πολιτικής. Αυτό περιλαμβάνει την αντιμετώπιση των κοινωνικών παραγόντων που οδηγούν στην εγκληματικότητα, όπως η φτώχεια, η ανεργία και η έλλειψη εκπαίδευσης, μέσω προγραμμάτων κοινωνικής ένταξης και υποστήριξης ευάλωτων ομάδων.
Ενδεικτικά οι Δήμοι θα μπορούσαν να ενταχθούν σε προγράμματα όπως:
– Στο Horizon Europe που επιδοτεί δήμους να συμμετέχουν σε έργα που επικεντρώνονται στην ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και μεθόδων για την πρόληψη της εγκληματικότητας και την ενίσχυση της ασφάλειας.
– Στο European Crime Prevention Network (EUCPN), το οποίο παρέχει μια πλατφόρμα για την ανταλλαγή γνώσεων και καλών πρακτικών στον τομέα της πρόληψης της εγκληματικότητας. Το δίκτυο υποστηρίζει τους δήμους με οδηγούς, εργαλεία και εκπαιδευτικά υλικά για την ανάπτυξη τοπικών στρατηγικών πρόληψης της εγκληματικότητας.
– Στο Urban Innovative Actions (UIA) που υποστηρίζει καινοτόμα έργα σε πόλεις και δήμους που αντιμετωπίζουν αστικές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της ασφάλειας και της πρόληψης της εγκληματικότητας. Οι δήμοι μπορούν να υποβάλουν προτάσεις για χρηματοδότηση έργων που προωθούν νέες και καινοτόμες λύσεις για την ασφάλεια των πολιτών.
– Στο European Social Fund (ESF), που υποστηρίζει έργα που ενισχύουν την απασχόληση, την εκπαίδευση και την κοινωνική ένταξη. Οι δήμοι μπορούν να χρηματοδοτηθούν για την υλοποίηση προγραμμάτων που στοχεύουν στην πρόληψη της παραβατικότητας και την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής μέσω εκπαίδευσης και κατάρτισης.
– Στο SAFE-CE Interreg Central Europe στο πλαίσιο του Interreg Central Europe που επικεντρώνεται στη βελτίωση της ασφάλειας στις κεντρικές ευρωπαϊκές πόλεις. Υποστηρίζει συνεργασίες μεταξύ δήμων για την ανάπτυξη και υλοποίηση στρατηγικών που ενισχύουν την ασφάλεια και την πρόληψη της εγκληματικότητας.
Μέσω αυτών των πρωτοβουλιών, η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκει να δημιουργήσει ένα ασφαλέστερο περιβάλλον για τους πολίτες της, αντιμετωπίζοντας αποτελεσματικά τις προκλήσεις που θέτει η σύγχρονη εγκληματικότητα.
