Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 19η θέση παγκοσμίως μεταξύ των χωρών που αντιμετωπίζουν τον υψηλότερο κίνδυνο ανεπάρκειας νερού, σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του World Resources Institute (WRI) που παρουσιάστηκε μέσα από το εργαλείο Aqueduct Water Risk Atlas. Το γεγονός αυτό κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την υδατική ασφάλεια της χώρας, θέτοντας επιτακτικά στο τραπέζι την ανάγκη για ριζικές μεταρρυθμίσεις στη διαχείριση των υδάτινων πόρων.
Τι δείχνει η έκθεση του WRI
Το WRI προβλέπει ότι μέχρι το 2050, σχεδόν ο μισός αστικός πληθυσμός του πλανήτη θα αντιμετωπίζει υψηλό ή εξαιρετικά υψηλό υδατικό στρες, δηλαδή ζήτηση νερού που πλησιάζει ή υπερβαίνει τα διαθέσιμα αποθέματα.
Η Ελλάδα κατατάσσεται σε αυτή την κατηγορία υψηλού κινδύνου, γεγονός που προκαλεί ανησυχία τόσο για τη δημόσια υγεία, όσο και για το περιβάλλον, τον τουρισμό, τη γεωργία και τη βιομηχανία.
Η κατάταξη αυτή βασίζεται σε τρεις βασικούς δείκτες:
• Αναλογία ζήτησης προς διαθέσιμα αποθέματα νερού
• Ποιότητα των πόρων (ρύπανση, υπεραντλήσεις)
• Κλιματικοί και γεωμορφολογικοί παράγοντες
Γιατί η Ελλάδα βρίσκεται τόσο ψηλά στη λίστα κινδύνου
Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα θεωρείται από πολλούς “εύκρατη” χώρα, η κατανομή των υδάτινων πόρων είναι εξαιρετικά άνιση. Συγκεκριμένα:
• Η Βόρεια Ελλάδα έχει μεγαλύτερα ποσοστά βροχόπτωσης και υδροφορία, ενώ η Νότια Ελλάδα και τα νησιά πλήττονται από παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας.
• Η γεωργία καταναλώνει το 80% των διαθέσιμων υδάτων, συχνά χωρίς επαρκή τεχνολογία εξοικονόμησης.
• Ο τουρισμός, ιδίως σε νησιά με μικρή υδατική αυτάρκεια, προκαλεί εποχιακές υπερκαταναλώσεις.
• Τα φράγματα και τα υδροδοτικά δίκτυα παρουσιάζουν συχνά διαρροές και αστοχίες, με μεγάλες απώλειες νερού.
Η κατάσταση επιδεινώνεται από την κλιματική κρίση, η οποία μειώνει τη συχνότητα και την ένταση των βροχοπτώσεων, προκαλεί υφαλμύρωση υπόγειων υδροφορέων και απειλεί τη βιοποικιλότητα σε υγροτοπικά οικοσυστήματα.
Πολιτικές και Αυτοδιοικητικές Ευθύνες
Η αντιμετώπιση της λειψυδρίας απαιτεί πολυεπίπεδες πολιτικές και τοπικές παρεμβάσεις, μεταξύ άλλων:
- Αναβάθμιση των δικτύων ύδρευσης σε πόλεις και νησιά με έργα περιορισμού των απωλειών.
- Υιοθέτηση τεχνολογιών εξοικονόμησης νερού στη γεωργία (σταγόνα-σταγόνα, έξυπνη άρδευση, συλλογή βρόχινου νερού).
- Ενίσχυση των τοπικών υποδομών αφαλάτωσης και επαναχρησιμοποίησης λυμάτων για άρδευση.
- Κανονισμοί εξοικονόμησης νερού σε ξενοδοχειακές και τουριστικές μονάδες.
- Δημιουργία τοπικών σχεδίων διαχείρισης νερού από τους Δήμους σε συνεργασία με τις ΔΕΥΑ.
- Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών για την ανάγκη ορθολογικής χρήσης του νερού.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση παίζει κομβικό ρόλο: οι Δήμοι έχουν την αρμοδιότητα για τη συντήρηση δικτύων, την προστασία πηγών και τη διαχείριση υδάτινων οικοσυστημάτων, αλλά συχνά υστερούν σε προσωπικό και χρηματοδότηση.
Οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις
Η λειψυδρία δεν είναι μόνο περιβαλλοντικό ζήτημα, αλλά αποτελεί και σοβαρή απειλή για την οικονομία και την κοινωνική συνοχή:
• Οι αγρότες κινδυνεύουν με καταστροφή καλλιεργειών.
• Ο τουριστικός τομέας, βασικός πυλώνας της ελληνικής οικονομίας, κινδυνεύει να χάσει ανταγωνιστικότητα σε νησιά με περιορισμένη παροχή νερού.
• Σε περιπτώσεις παρατεταμένης ξηρασίας, μπορεί να προκληθούν κοινωνικές εντάσεις και ανισότητες σε πρόσβαση στους πόρους.
Η επόμενη μέρα: Από την ανησυχία στη δράση
Η έκθεση του WRI δεν αποτελεί απλώς προειδοποίηση. Είναι ένα κάλεσμα για εθνικό σχέδιο διαχείρισης υδάτινων πόρων. Σε συνδυασμό με τις ευρωπαϊκές στρατηγικές, όπως το Green Deal, και τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική, η Ελλάδα έχει τα εργαλεία να ανακόψει την καθοδική πορεία.
Το νερό είναι δημόσιο αγαθό, αλλά και στρατηγικός πόρος. Αν δεν αναπροσαρμόσουμε τη σχέση μας με αυτό σήμερα, αύριο ίσως είναι πολύ αργά.
