Στην Ελλάδα, ειδικότερα στο δημόσιο τομέα, έχει ξεκινήσει μια σημαντική Λογιστική Μεταρρύθμιση που περιλαμβάνεται στο νομοθετικό πλαίσιο του νόμου 4270/2014, ενώ οδηγίες για την υλοποίηση της έχουν καθοριστεί μέσω του Προεδρικού Διατάγματος 54/2018.
Η κεντρική διοίκηση έχει ήδη αρχίσει τη σταδιακή εφαρμογή της από το 2019, με την υποχρεωτική εφαρμογή από τους υπόλοιπους δημόσιους φορείς να αναμένεται την 1η Ιανουαρίου 2025 ή την 1η Ιανουαρίου 2026. Ο στόχος της μεταρρύθμισης είναι η πιο ακριβής απεικόνιση της οικονομικής κατάστασης των Δημόσιων Φορέων. Προς αυτό το σκοπό, γίνεται προσπάθεια εναρμόνισης του λογιστικού συστήματος του Δημοσίου με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και σταδιακή εισαγωγή των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων του Δημοσίου Τομέα (IPSAS).
Τι θα οφεληθεί ο Δήμος από την εφαρμογή της Λογιστικής Μεταρρύθμισης;
Τα οφέλη από τις αλλαγές παίζουν σημαντικό ρόλο στη πορεία προς την υλοποίηση της Μεταρρύθμισης. Συγκεκριμένα:
• Οι πολίτες ζητάνε διαφάνεια και αξιοπιστία των οικονομικών στοιχείων του Δήμου. Οι νέες οικονομικές καταστάσεις που προβλέπονται είναι απλούστερες, οι υπολογισμοί των στοιχείων είναι ασφαλέστεροι ενώ με νέες Δημοσιονομικές αναφορές θα παρουσιάζεται η εικόνα του χρέους του Δήμου.
• Πλήρης γνώση της περιουσίας. Σήμερα η κινητή και ακίνητη περιουσία των Φορέων δεν εμφανίζεται με ακρίβεια, τα μητρώα παγίων δεν είναι επικαιροποιημένα, η διαχείριση της περιουσίας δεν είναι στο απαιτούμενο επίπεδο. Με το νέο λογιστικό πλαίσιο θα πρέπει το μητρώο παγίων, η αξία των περιουσιακών στοιχείων να προσαρμόζεται τακτικά καθώς επιβάλλεται η αποτίμηση αρκετών περιουσιακών στοιχείων στη πραγματική (εύλογη) αξία τους.
• Δυνατότητα πρόβλεψης της οικονομικής κατάστασης στο μέλλον με μεγαλύτερη ασφάλεια καθώς η διαδικασία αποτύπωσης της σημερινής οικονομικής εικόνας θα υπολογίζεται με βελτιωμένα εργαλεία, όπως: προβλέψεις, υπολογισμός της παρούσας αξίας μελλοντικών υποχρεώσεων-απαιτήσεων, αποτίμηση σε πραγματική (εύλογη) αξία της περιουσίας, εκτίμηση των εσόδων λαμβάνοντας υπόψη το βαθμό εισπραξιμότητας τους.
• Η παροχή στοιχείων προς το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους θα γίνεται αυτόματα καθώς αυτά θα προκύπτουν πλέον άμεσα από τη κωδικοποίηση των λογαριασμών.
• Η οικονομική πληροφορία θα έχει μεγαλύτερη δυνατότητα επεξεργασίας αφού η νέα κωδικοποίηση (ταξινόμηση) είναι άρτια. Η νέα κωδικοποίηση (ταξινόμηση) των λογαριασμών προσφέρει περισσότερες δυνατότητες συγκρίσεων, εξαγωγής δεικτών ενώ ο ενιαίος λογαριασμός λογιστικής-προϋπολογισμού προσφέρει συνδυαστικά περισσότερες και ασφαλέστερες πληροφορίες.
• Ένα Δήμος θα μπορεί να προσφύγει περισσότερο σε διεθνείς χρηματοδοτήσεις καθώς οι κανόνες με τους οποίους συντάσσει τις οικονομικές του καταστάσεις θα είναι διεθνώς αποδεκτοί.
Τι σημαίνει η Λογιστική Μεταρρύθμιση για ένα Δήμο;
Τι θα αλλάξει στη δουλειά ενός Δήμου:
• Αρχικά θα αλλάξει η κωδικοποίηση (ταξινόμηση) του προϋπολογισμού. Τα πληροφοριακά συστήματα θα πρέπει να προσαρμοστούν στη νέα κωδικοποίηση, το προσωπικό να εκπαιδευτεί στις νέες έννοιες ώστε να μπορέσει τη 1/1/25 (ή 1/1/26) να λειτουργήσει στο νέο περιβάλλον. Αυτό σημαίνει πως ο προϋπολογισμός του 20225 ή του 2026 θα συνταχθεί με τα νέα δεδομένα.
• Θα πρέπει να προσαρμόσει τα δεδομένα της περιουσίας του με βάση τους κανόνες του ΠΔ 54/18 και προς αυτή τη κατεύθυνση θα πραγματοποιήσει νέα απογραφή της περιουσίας και των υποχρεώσεων.
• Η παρακολούθηση των εσόδων και των απαιτήσεων από οφειλέτες θα στηρίζεται σε στοιχεία που λαμβάνουν υπόψη τη δυνατότητα είσπραξης τους. Στις οικονομικές καταστάσεις τόσο τα έσοδα όσο και οι απαιτήσεις θα φαίνονται απαλλαγμένα από επισφάλειες και γι’ αυτό απαιτείται η ύπαρξη σχετικού μητρώου στο οποίο να εντάσσονται και οι προσφυγές, παραγραφές κλπ
• Η παρακολούθηση των κινδύνων και των πιθανών οικονομικών επιβαρύνσεων από νομικές ή άλλες υποχρεώσεις θα γίνεται πιο οργανωμένα σε συνεργασία με τους νομικούς του Δήμου. Αυτό απαιτεί εξέταση και παρακολούθηση εκκρεμών αγωγών, δικαστικών υποθέσεων σε βάρος του Δήμου και κάθε άλλης πιθανότητας να επιβαρυνθεί ο Δήμος.
• Οι υποχρεώσεις, τα δάνεια θα πρέπει να παρακολουθούνται συστηματικά και να προσαρμόζεται η αξία τους ώστε να αποτυπώνεται στη πραγματική τους διάσταση.
Γενικότερα θα πρέπει να βελτιώνεται σταδιακά η κάθε επιμέρους διαχείριση στα περιουσιακά στοιχεία, στα έσοδα και τις απαιτήσεις, στα υλικά, στις υποχρεώσεις.
Τι Δεν Είναι η Λογιστική Μεταρρύθμιση
Καθώς όλοι περιμένουν το χρόνο έναρξης εφαρμογής δημιουργούνται διάφορες σκέψεις, πεποιθήσεις και κυρίως παρεξηγήσεις για το τι είναι ή δεν είναι η Λογιστική Μεταρρύθμιση.
• Σίγουρα δεν είναι μια απλή αλλαγή κωδικοποίησης των λογαριασμών του προϋπολογισμού και της λογιστικής αλλά μια βαθύτερη αλλαγή λογιστικών κανόνων και φιλοσοφίας στη παρακολούθηση των οικονομικών του Δημοσίου.
• Επίσης σίγουρα δεν αφορά μόνο τη Λογιστική, δεν περιορίζεται στη σύνταξη των οικονομικών καταστάσεων αλλά αφορά και το Προϋπολογισμό. Όλες οι λογιστικές μεταρρυθμίσεις του Δημοσίου μέχρι σήμερα περιορίστηκαν στη Λογιστική και δεν “ακούμπησαν” το Προϋπολογισμό. Αυτή είναι η πρώτη προσπάθεια αλλαγής και στο Προϋπολογισμό (αν εξαιρέσουμε την έκδοση της ΚΥΑ 7028/04 για το π/υ των Δήμων). Αυτό πρακτικά σημαίνει πως το προσωπικό που εμπλέκεται στην εφαρμογή του ΠΔ 54/18 δεν είναι μόνο οι λογιστές αλλά το σύνολο της οικονομικής υπηρεσίας.
• Ένα τρίτο σημείο παρεξήγησης είναι η αντίληψη πως ξεκινώντας την εφαρμογή του ΠΔ 54/18 “μηδενίζουμε το κοντέρ” της δουλειάς που έχει γίνει μέχρι σήμερα στη λογιστική και στη παρακολούθηση του προϋπολογισμού. Αντίθετα, η σημερινή λειτουργία είναι η βάση στην οποία στηρίζεται η εφαρμογή της Λογιστικής Μεταρρύθμισης καθώς ήδη (τουλάχιστον στη λογιστική) οι Δήμοι εφαρμόζουν τη διπλογραφική μέθοδο εδώ και 25 χρόνια. Παράλληλα όμως θα χρειαστούν αρκετές προσαρμογές που θα πραγματοποιούνται σταδιακά, όπως στη διαχείριση της περιουσίας, των απαιτήσεων που έχει ένας Δήμος, στη παρακολούθηση των κινδύνων που προκαλούνται από δικαστικές υποθέσεις κλπ.
• Επιπλέον δεν πρέπει να περιμένουμε πως η Λογιστική μεταρρύθμιση θα λύσει όλα τα δημοσιονομικά προβλήματα των δήμων, ή ότι θα οδηγήσει σε άμεσες και μεγάλες οικονομικές επιδράσεις. Η πλήρης εφαρμογή της θα είναι σταδιακή και μακρόχρονη δηλαδή απαιτεί χρόνο, προσαρμογή και συνεχή κατάρτιση.
Η εφαρμογή της Λογιστικής Μεταρρύθμισης είναι σε εξέλιξη, ήδη έχουν εκδοθεί 10 λογιστικές πολιτικές που αντιμετωπίζουν επιμέρους θέματα εφαρμογής και σε επόμενο χρόνο θα μας δοθεί η δυνατότητα να εστιάσουμε σε διάφορες πλευρές αυτής της προσπάθειας.
Καραγιλάνης Στέλιος-οικονομολόγος, Σύμβουλος ΟΤΑ
Καραγιλάνης Θάνος-οικονομολόγος, Σύμβουλος ΟΤΑ
